ارزیابی مقایسه‌ای ریسک خطای انسانی در شرایط اضطراری با استفاده از روش‌های Fuzzy HEART و Fuzzy SLIM

Abstract

مقدمه: رخدادهای ناشی از خطاهای انسانی اغلب به حوادثی جدی منجر می‌شوند. در مطالعات انجام شده بر روی عوامل بروز حادثه در محیط کار، خطای انسانی بیش ترین سهم را به خود اختصاص می‌دهد. شغل آتش نشانی یکی از مشاغلی است که احتمال خطای انسانی و سطح ریسک از مرحله شروع عملیات تا پایان عملیات (اطفا حریق) در آن بالا است که می بایست مور توجه قرار گيرد. بدین منظور این مطالعه با هدف ارزیابی مقایسه‌ای ریسک خطای انسانی در شرایط اضطراری با استفاده از روش‌های Fuzzy HEART و Fuzzy SLIM انجام شده است. مواد و روش ها: مطالعه‌ی حاضر توصیفی- تحلیلی از نوع مقطعی بوده که در آن از تکنیک منطق فازی دو روش HEART و SLIMاستفاده شده است. روش Fuzzy HEART براساس جداول تعیین نوع وظیفه و شرایط به وجود آورنده خطا و روش Fuzzy SLIM بر مبنای قضاوت آتش نشانان انجام و 39 زیروظیفه در 4 فاز (آگاهی، ارزشیابی، خروج و بازیابی) مورد مطالعه قرار گرفت. از نرم افزار Excel برای انجام محاسبات احتمال خطا استفاده گردید. همچنین از آزمون های آماری همبستگی و کاپا برای آنالیز داده ها در نرم افزار SPSS استفاده گردید. یافته ها: برابر نتایج به دست آمده، میانگین و انحراف معیار عدد احتمال خطای انسانی در زیروظایف مختلف آتش نشانی در روش Fuzzy HEART، 237678/0± 148034/0 و در روش Fuzzy SLIM، 051748/0± 06490/0 می باشد. در 9/35 درصد زیروظایف، طبقه احتمال خطای انسانی و ریسک ارزیابی شده یکسان می باشد، با این وجود، در 05/82 درصد زیروظایف سطح ریسک برآورد شده در دو روش یکسان می باشد. در روش Fuzzy HEART، حدود 5/15در صد سطح ریسک بالا، 23 درصد سطح ریسک متوسط و 5/61 درصد نیز مربوط به سطح ریسک پایین می باشد. در روش Fuzzy SLIM، نیز سطح ریسک بالا حدود 5/2 درصد، سطح ریسک متوسط 36 درصد و 5/61 درصد نیز دارای سطح ریسک پایین می باشد. آزمون همبستگی نشان داد که ضریب همبستگی مقادیر احتمال خطا بین دو روش برابر 091/0 می باشد که نشان دهنده همبستگی ضعیف در این خصوص است. همچنین نتایج حاصل از آزمون آماری کاپا بین سطح ریسک برآورد شده در دو روش نشان داد که بین دو روش Fuzzy HEART وFuzzy SLIM توافق بالا در این خصوص وجود دارد (05/0P value<). نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اگرچه روش Fuzzy HEART ارزیابی متفاوتی از احتمال خطای انسانی در مقایسه با روش Fuzzy SLIM فراهم می کند، ولیکن ارزیابی سطح ریسک به دو روش به شکل معنی داری یکسان است و لذا با توجه به زمان بر بودن روش Fuzzy SLIM، می توان از روش Fuzzy HEART استفاده کرد. ارزیابی ریسک خطای انسانی در بین آتش نشانان منجر به شناسایی نوع و مقدار کمی خطا و نیز سطح ریسک به دست آمده از این خطاها گردید که می تواند در سطح بندی وظایف و زیروظایف از نظر سطح ریسک خطا و تدوین راهکارها و تدابیر پیشگیرانه جهت کاهش سطح ریسک به کار گرفته شوند. کلمات کلیدی: خطای انسانی، ارزیابی ریسک، شرایط اضطراری، منطق فازی، Fuzzy SLIM، Fuzzy HEART، سازمان آتش نشانی