بررسی وضعیت پیروی از الزاماتHSE توسط پیمانکاران اجرایی شرکت گاز استان آذربایجان شرقی و ارائه راهکارهای اصلاح مکانیسم‌های نظارتی و کنترلی

Abstract

خلاصه فارسی: مقدمه و هدف: صنایع نفت و گاز با توجه ماهیتشان و دارا بودن سه مشخصه پیچیدگی بالا، قابلیت انعطاف پایین و آسیب پذیری زیاد ازدیدگاه HSE جز صنایع بحرانی محسوب می شوند و بروز یک حادثه در آن می¬تواند از جنبه¬های انسانی، زیست محیطی و اقتصادی فاجعه بار باشد. این صنایع بخش زیادی از پروژه¬ها و فعالیت های خود را به پیمانکاران واگذار می نمایند. از آنجایی‌که پیمانکاران عمدتاً کارهای خطرناک و سنگین را انجام می‌دهند، بیشترین توجه و تمرکز مدیریت پیمانکاران از الزامات HSE پیمانکاران، با ارائه راهکارهایی به ارتقای HSE پیمانکاران کمک نماید. مواد و روش‌کار: بعد از انجام مطالعه اولیه، به منظور بررسی دقیق تر مکانیسم‌های پایش عملکرد HSE پیمانکاران به شرکت گاز مراجعه شد و با کارشناسان و متخصصین مربوطه در این خصوص مصاحبه صورت گرفت. سپس به منظور شناسایی شاخص های HSE موجود درمنابع علمی، مرور متون کاملی از پایگاه‌ های داده داخلی و خارجی مانند MAGIRAN،SID، Google Scholar ، Web of Science ، Science Direct انجام شد. و با مراجعه به شرکت گاز لیست شاخص¬های مورد استفاده در پایش عملکرد HSE از واحد مدیریت HSE دریافت و به لیست فوق اضاف گردید. همچنین با بررسی و شناسایی شاخص‌های HSE از نظر کارشناسان HSE شرکت گاز و متخصصین مربوطه، لیست کامل شاخص های HSE ایجاد شد. سپس روایی و جامعیت شاخص های به دست آمده توسط اساتید و خبرگان حوزه HSE ارزیابی شد. پس از تایید شاخص ها، اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند معیاره صورت گرفت. در مرحله ی بعد برای تعیین وضعیت پیروی از الزامات HSE توسط پیمانکاران، مستندات ارزیابی پیمانکاران از محل شرکت گاز جمع آوری و عملکرد هر پیمانکار با استفاده از شاخص‌های تهیه ‌شده آنالیز شد. بعد از مشخص شدن وضعیت پیمانکاران از لحاظ میزان پیروی از الزامات، برای تعیین عوامل مؤثر بر پیروی از الزامات HSE توسط پیمانکاران، مستندات پیمانکاران موجود در شرکت گاز مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: براساس مطالعات کتابخانه‌ای عوامل مؤثر بر شاخص‌های HSE پیمانکاران در قالب 16 شاخص اصلی و 84 زیر شاخص جمع‌آوری شدند. سپس با نظر کارشناسان تبدیل به 11 شاخص اصلی و 77 زیر شاخص شدند. درنتیجه روایی محتوایی، 34 مورد از زیر شاخص‌ها حذف شدند. درنهایت موارد به‌دست‌آمده در قالب پرسشنامه‌ای با 7 شاخص اصلی و 43 زیر شاخص، دسته‌بندی شدند. میانگین نمره کل شاخص‌های اصلی پایش HSE پیمانکاران 9/73 بود. بیشترین میانگین مربوط به شاخص آگاهی و صلاحیت و کمترین مربوط به شاخص پایش و ممیزی بود. همچنین بیشترین و کمترین میانگین به ترتیب مربوط به فعالیت نصب ایستگاه و تأمین و نصب کنتور بود. نتیجه‌گیری: نتایج این طرح می‌تواند سیاست‌گزاران در شرکت گاز استان آذربایجان شرقی و شرکت ملی گاز را نسبت به اهمیت HSE پیمانکاران در سطح این شرکت آگاه‌تر نماید. لازم است سازمان برنامه‌هایی را در راستای آشنایی افراد با HSE و اصطلاحاً فرهنگ‌ساز HSE در سازمان برنامه‌ریزی و اجرا نماید. کلیدواژه‌ها: HSE- پیمانکار-ایمنی و بهداشت شغلی-صنعت نفت و گاز- مکانیسم‌های پایش