بررسی رابطه بین برخی عوامل تغذیه ای، بیان برخیMicro RNA های دخیل در چاقی، سطح سرمی اسپکسین، وضعیت متابولیک و التهابی با چاقی، در نوجوانان 12 تا 18 ساله

Abstract

زمینه و اهداف: شیوع چاقی دوران کودکی و نوجوانی در طی 30 سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. چاقی دوران کودکی و نوجوانی به احتمال زیاد به چاقی دوران بزرگسالی تبدیل خواهد شد و شانس ابتلا به اختلالاتی چون سندرم متابولیک، دیابت ملیتوس، دیس لیپیدمی و اختلالات قلبی عروقی را افزایش خواهد داد. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین برخی عوامل تغذیه ای، بیان برخی میکروRNA های دخیل در چاقی، سطح سرمی اسپکسین، وضعیت متابولیک و التهابی، با چاقی در نوجوانان 18- 12 ساله طراحی گردید. روش کار و مواد: مطالعه حاضر با طراحی توصیفی تحلیلی بر روی180 نوجوان 18-12 ساله با میانگین سنی (77/2) 66/13 و همسان سازی شده از نظر جنس و سن، انجام شد. پس از اخذ رضايتنامه كتبي از والدین یا سرپرست نوجوان، افراد مطالعه طبق معیارهای ورود و خروج وارد مطالعه شدند. وزن، قد، دورکمر (WC) دور باسن(HC) ، اندازه گیری شد. نمایه توده بدن (BMI) و نسبت دور کمر به دور باسن محاسبه شد. جهت ارزيابي داده هاي غذايي افراد از پرسشنامه بسامد خوراك (FFQ) استفاده شد. اطلاعات عمومی، فعالیت فیزیکی، وضعیت فرد از نظر استرس، اضطراب، افسردگی، وضعیت اشتها و تمایل به خوردن و وضعیت بلوغ با استفاده از پرسنامه های مربوطه و از طریق مصاحبه تکمیل گردید. به منظور سنجش سطوح سرمی اسپکسین، انسولین، قند خون، الگوی لیپیدی (کلسترول تام، تری گلیسرید، کلسترول HDL)، اینترلوکین10 (IL-10)، اینترلوکین 1 بتا (IL-1β)، پروتئین واکنشگر با حساسیت بالا از نوع C (hs-CRP) و میزان بیان میکروRNA های مورد نظر، از بین180 نفر، از90 نفر از افراد شرکت کننده، با در نظر گرفتن همسان سازی سنی و جنسی (45 نفر نوجوان چاق و 45 نفر نوجوان با وزن نرمال)، در حالت ناشتا (بعد از 12-10 ساعت ناشتایی) خونگیری انجام شد. سطوح سرمی اسپکسین، انسولین، الگوی لیپیدی (کلسترول تام، تری گلیسرید، کلسترول HDL)، ,IL-10 hs-CRP, IL-1ß اندازه گیری شد. شاخص مقاومت انسولینی (HOMA-IR) و کلسترولLDL با فرمول های مربوطه محاسبه گردید. برای بررسی بیان میکروRNA ها سلول های تک هسته ای (PBMC) از خون محیطی جدا شد. در مرحله بعد RNA استخراج شد و cDNA سنتز شد. و در نهایت میزان بیان میکروRNA های مورد نظر با انجام RT-PCRسنجش شد. یافته¬ها: بر اساس نتایج مطالعه حاضر، نوجوانان چاق در مقایسه با نوجوانان با وزن نرمال از نظر آماری وزن، نمایه توده بدن، دور کمر، دور باسن، نسبت دور کمر به باسن و فشار خون سیستولی بالاتری داشتند. سابقه چاقی در پدر و مادر و همچنین آغار بارداری با زمینه چاقی مادر، در نوجوانان چاق نسبت به نوجوانان با وزن نرمال بالاتر بود. 47 درصد نوجوانان چاق، سابقه چاقی در پدر، 65 درصد آنها سابقه چاقی در مادر و 34 درصدشان آغاز بارداری با چاقی در مادر را داشتند (05/0P<). در مطالعه حاضر بین دو گروه از نظر وزن تولد، فشار خون دیاستولی، سطح فعالیت بدنی، سطح استرس، اضطراب، افسردگی، وضعیت بلوغ و مدت زمان تغذیه انحصاری با شیر مادر تفاوت معنی داری دیده نشد. با بررسی دریافت های غذایی خام شامل درشت مغذی ها و ریزمغذی ها تفاوت معنی داری بین دو گروه از نظر دریافت کل انرژی روزانه، پروتئین، کربوهیدرات، روی و سلنیوم دیده شد (05/0P<). دریافت روزانه همه این موارد در نوجوانان چاق به صورت معنی داری بالاتر از نوجوانان با وزن نرمال بود. دو گروه از نظر دریافت پنج گروه غذایی تفاوت معنی داری نداشتند. همچنین سه امتیاز استخراج شده بر اساس داده های خام غذایی شامل: شاخص التهابی رژیم (DII)، شاخص خوردن سالم (HEI) و میزان مطابقت رژیم نوجوانان با رژیم "رویکرد غذایی به منظور توقف فشار خون"(DASH) نیز محاسبه شد. نقش عامل خطری مستقل برای امتیاز بالای DII (که نشان دهنده التهابی تر بودن رژیم غذایی است) در ارتباط با چاقی دیده شد (05/0P<). (نسبت شانس:79/1با فاصله اطینان: 15/3-025/1) برای مدل خام، (نسبت شانس:11/2 با فاصله اطمینان: 83/3-17/1) برای مدل تعدیل شده یک و (نسبت شانس:94/1 با فاصله اطمینان: 55/3-06/1) برای مدل تعدیل شده دو. بین دو گروه از نظر دو امتیاز دیگر تفاوت معنی داری دیده نشد. از بین پنج میکروRNA مورد بررسی (155a ,mir146 ,mir193 ,mir122,mir a15mir)، میزان بیان 193mir درسلول های تک هسته ای خون محیطی نوجوانان چاق در مقایسه با گروه نرمال بالاتر بود (05/0P<). نوجوانان چاق در مقایسه با نوجوانان با وزن نرمال سطح سرمی اسپکسین پایین تری داشتند و همچنین شانس ابتلا به چاقی در افرادی که در بالاترین سهک سطح سرمی اسپکسین قرار داشتند، نسبت به افرادی که در پایین ترین سهک سطح سرمی اسپکسین قرار داشتند پایین تر بود (05/0P<). در واقع یک نقش محافظتی مستقل برای بالاترین سهک اسپکسین مشاهده شد. به نحوی که با افزایش غلظت سرمی اسپکسین، احتمال چاقی کاهش یافت. نسبت شانس خام: 33/0با فاصله اطمینان95%(95/0-11/0)، 03/0 Ptrend:. مدل یک: نسبت شانس 20/0 با فاصله اطمینان95% (73/0-05/0)، 01/0 Ptrend:. مدل دو : نسبت شانس 22/0 با فاصله اطمینان95% (86/0-05/0)، 03/0 Ptrend:. بین گروه دو گروه از نظر فراوانی ابتلا به سندرم متابولیک نیز تفاوت معنی داری وجود داشت. 31 درصد از نوجوانان چاق شرکت کننده، معیارهای ابتلا به سندرم متابولیک را داشتند. و هیج یک از افراد گروه نرمال مبتلا به سندرم متابولیک نبودند. همچنین بین دو گروه از نظر داشتن هایپرانسولینمی، مقاومت انسولینی، تری گلیسرید بالا،HDL پایین و فشار خون سیستولی بالا نیز تفاوت وجود داشت. و فراوانی تمامی این اختلالات به صورت معنی داری در نوجوانان چاق بالاتر از نوجوانان با وزن نرمال بود(05/0P<). نوجوانان چاق در مقایسه با نوجوانان با وزن نرمال سطح سرمی hs-CRP بالاتر و IL-10 پایین تری داشتند و این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (05/0P<). همچنین 3/73% نوجوانان چاق سطح hs-CRP بالاتر از رنج نرمال مشخص شده بر اساس سن و جنس داشتند در حالی که فقط 7/6% درصد از افراد گروه نرمال سطح hs-CRP بالاتر از رنج نرمال داشتند. در بررسی همبستگی بین بیان 122mir با متغیر های مشخص شده، همبستگی مستقیم معنی داری بین بیان این میکروRNA با انسولین ناشتا، شاخص HOMA-IR،hs-CRP ، تری گلیسرید، کروم دریافتی، بیان 155a ,mir146, mir193mir و a15mir دیده شد (05/0P<). همچنین همبستگی معکوس معنی داری بین بیان 122mir و وزن تولد دیده شد. میزان بیان 193mir نیز همبستگی معنی دار مستقیمی با مقدار انسولین ناشتا، شاخص HOMA-IR، سطح hs-CRP، کروم دریافتی، بیان 155a ,mir146, mir1122mir و a15mir نشان داد (05/0P<). در مطالعه حاضر میزان بیان a146mir فقط همبستگی مستقیم معنی داری با مقادیر کروم دریافتی و بیان 155 ,mir122, mir193mir و a15mir داشت (05/0P<). بیان 155mir نیز فقط با کروم دریافتی و بیان چهار میکروRNA دیگر (a146, mir193mir , 122 ,mir a15(mir ارتباط مستقیم معنی داری داشت (05/0P<). همچنین همبستگی معنی داری بین بیان a15mir با انسولین ناشتا، شاخص HOMA-IR، کروم دریافتی، بیان 155a ,mir146 ,mir193 ,mir122mir دیده شد (05/0P<). در کل بیان هر پنج میکروRNA بررسی شده با یکدیگر همبستگی مستقیم معنی دار داشتند. و از بین درشت مغذی ها و ریزمغذی های بررسی شده فقط مقدار کروم دریافتی با هر پنج میکروRNA بررسی شده همبستگی مستقیم معنی دار با شدت ضعیف تا متوسط داشت (05/0P<). همچنین، همبستگی معکوس معنی داری بین سطح سرمی اسپکسین با انسولین ناشتا، شاخص HOMA-IR و چربی دریافتی و همچنین همبستگی مستقیم معنی داری بین سطح سرمی اسپکسین و سطح IL-10 دیده شد(05/0P<). نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر سطح اسپکسین سرم در نوجوانان چاق در مقایسه با نوجوانان با وزن نرمال پایین بود. نقش محافظتی مستقل مشاهده شده برای بالاترین سهک اسپکسین و از طرف دیگر ارتباط آن با متابولیسم گلوکز و فاکتور های التهابی، نشان از نقش بالقوه این پپتید در چاقی کودکان و نوجوانان و اختلالات متابولیکی مرتبط با آن است. همچنین میزان بیان 193mir نیز در سلو ل های تک هسته ای خون محیطی نوجوانان چاق در مقایسه با گروه کنترل بالاتر بود و همبستگی معنی داری بین بیان 5 میکروRNA مورد مطالعه با برخی فاکتور های مرتبط با متابولسیم گلوکز، الگوی لیپیدی، سطحhs-CRP و همچنین کروم دریافتی دیده شد. در مجموع مطالعات بیشتر جهت فهم بهتر این یافته ها پیشنهاد می شود.

کلمات کلیدی: اسپکسین، میکروRNA، چاقی، نوجوانان، سندرم متابولیک، فاکتور های التهابی