بررسي اثربخشي برنامه " افزايش مهارت های ارتباطي سفیران سلامت خانوارها" بر مهارت های مقابله با استرس در سالمندان روستايي شهر ملكان

Abstract

چکیده فارسی: مقدمه: استرس و بیماری رابطه نزدیکی با هم دارند؛ طبق بررسی ‌ها 50 تا 70 درصد بیماری‌ ها با استرس در ارتباط هستند. قشر سالمند بدلیل مشکلات خاص این دوره از زندگی بیش از پیش به آرامش، کنترل استرس و حمایت اجتماعی نیاز دارند. با توجه به نقش خودمراقبتی در کاهش استرس و نقش آن در گشایش چشم‌ اندازی نو و احساسی مثبت برای زندگی، در مطالعه حاضر سعی کردیم با آموزش سفیران سلامت خانوارها در مورد مهارت های مدیریت استرس مبتنی بر برقراری ارتباطات مؤثر و کاربرد این مهارت ها در ارتباط با خانواده و سالمندان، اثربخشی آن را در مدیریت استرس سالمندان تعیین کنیم. روش بررسی: نوع مطالعه نیمه تجربی از نوع قبل و بعد بود که به روش پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه های مداخله و کنترل انجام گرفت. تعداد 5 مرکز بهداشتی درمانی روستایی که بالاترین شاخص را از نظر ابتلا به بیماری های غیر واگیر داشتند، انتخاب و از هر مرکزی یک خانه بهداشت را به تصادف به عنوان گروه مداخله و دورترین خانه را که نسبت به آن از لحاظ متغییرهایی مثل جنس، سن، شیوع بیماری های غیرواگیر و غیره و متغییرهای مخدوشگر مشابه بود به عنوان گروه کنترل، در نظر گرفتیم، تا داده ها مچینگ باشند. از هر خانه بهداشت حدود 10 نفر و مجموعاً 102 نفر از 10 روستا انتخاب و 51 نفر به هر گروه اختصاص یافت. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه های جمعیت شناختی، پرسشنامه ادراک از استرس کوهن(PSS-14) و مقابله با استرس کالزبک(CISS-21) بودند. تکنیک به کار رفته در آموزش، افزایش مهارت های برقراری ارتباطات مؤثر و کسب و به کارگیری آن توسط سفیران در ارتباط با سالمندان بود. برنامه آموزشی در قالب 7 جلسه آموزشی طراحی و انجام شد. یافته ها: در این پژوهش 102 نفر از سالمندان شرکت کردند. میانگین سنی گروه مداخله 10/3±54/63 و گروه کنترل 46/3±35/64 بود. نتایج، کاهش معنی داری در میزان استرس ادراک شده سالمندان گروه مداخله، نسبت به قبل از مطالعه نشان داد و نمره میانگین استرس ادراک شده (Mean ± SE) از44/92±1/63 به 36/1±1/74 تغییر یافت (p=0/003). بعلاوه کاهش آماری معنی داری در میزان استرس ادراک شده گروه مداخله، نسبت به گروه کنترل که از 43/66±1/46 به 43/21±1/56 تغییر یافته است، حاصل شد (p=0/003). همچنین، افزایش آماری معنی داری در نمره میانگین مقابله با استرس گروه مداخله، در بعد مقابله مسئله مدار(p=0/000) و بعد اجتنابی (p=0/001) نسبت به قبل از مداخله مشاهده گردید. ولی در مقابله هیجان مدار تغییرات معنی داری نسبت به ابتدای مطالعه حاصل نشد (p=0/841). نسبت به گروه کنترل هیچ تغییرات معنی داری در میزان مقابله مسئله مدار(p=0/187)، مقابله هیجان مدار(p=0/398) و اجتنابی (p=0/484)، بعد از مداخله، مشاهده نشد. نتیجه گیری: برنامه" افزایش مهارت های ارتباطی سفیران سلامت خانوارها"بر مهارت های مقابله با استرس در سالمندان روستایی موثر است و به کاهش استرس در آنها کمک می کند. واژه های کلیدی: استرس ادراک شده، مقابله با استرس، ارتباطات مؤثر، ارتباطات سلامت، سالمند