طراحی و روان‌سنجی ابزار "شناسایی استعداد پرستاری"

Abstract

چکیده: مقدمه: نیروی انسانی هر رشته‌ای بر اساس فلسفه رشته و زمینه حرفه‌ای، نیاز به استعداد و ویژگی‌های فردی خاص دارد. شناسایی افراد با استعداد برای به حداکثر رساندن عملکرد سازمان، حیاتی است. با این وجود ابزار مناسبی به منظور شناسایی استعداد پرستاری در بررسی‌های انجام شده یافت نشد، از این رو تدوین ابزاری که بتواند افراد دارای استعداد پرستاری را شناسایی کند ضروری است تا مناسب‌ترین افراد به رشته پرستاری وارد شده و تا حد زیادی رضایت شغلی و کیفیت مراقبت ارائه شده پس از اشتغال آنها را تضمین کند. لذا با توجه به فقدان وضوح مفهومی و خلاء دانش موجود در زمینه مفهوم استعداد پرستاری و نبودِ ابزار اختصاصي برای سنجش این مفهوم، مطالعه حاضر با هدف طراحی و روانسنجی ابزار شناسایی استعداد پرستاری انجام شد. روش پژوهش: این پژوهش به روش تلفیقی و طرح متوالی اکتشافی انجام شد. در مرحله نخست، مطالعه کیفی به منظور تبیین مفهوم استعداد پرستاری با رویکرد تحلیل محتواي قراردادي صورت گرفت. بدین منظور، مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 25 نفر از پرستاران بالینی و مدرسین پرستاری به روش نمونه گیري هدفمند انجام شد. در مرحله ی بعد، عبارات ابزار با استفاده از یافته های مرحله ی کیفي و مروري بر متون تولید گردید. سپس روایی ابزار با روایی صوري، روایی محتوا (تعیین نسبت و شاخص روایی محتوا) و روایی سازه (با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی بر روی 650 نفر از دانشجویان پرستاری سال اول) و روایی همگرا و پایایی آن با روش پایایی همسانی درونی و ثبات به روش آزمون- بازآزمون (20 نفر از دانشجویان پرستاری سال اول با فاصله زمانی 20 روز ) بررسی شد. یافته ها: تحلیل داده‌ها در بخش کیفی منجر به شناسایی پنج طبقه "اخلاق مداری"، "مهارت‌های ارتباط بین فردی"، "استحکام روانشناختی"،"پویایی" و "توانایی های شناختی" گرديد. پس از تبیین مفهوم استعداد پرستاری، پیش نویس ابزار با 95 عبارت در طیف لیکرت پنج درجه اي طراحی گردید که پس از تعیین روایی صوری و روایی محتوا، ابزار با 65 عبارت برای روایی سازه آماده شد. تحلیل عامل اکتشافی حاکی از وجود چهار عامل با واریانس کل 71/62 بود که در قالب "توانایی های شناختی پویا" با درصد واریانس مشترک 23/26، "استحکام روانشناختی" با درصد واریانس مشترک 27/9 ،"مهارت های ارتباط بین فردی"، با درصد واریانس مشترک 5 و "اخلاق مداری" با درصد واریانس مشترک 62/3 نام گذاري شد. همبستگی معناداری بین ابزار شناسایی استعداد پرستاری و پرسشنامه صلاحیت پرستاران وجود داشت (001/0 P ≤ و62/0r=). ضریب آلفاي کرونباخ مقیاس نهایی با 54 عبارت 93/0 و ضریب همبستگی درون طبقه اي برای مقیاس 97/0 بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد، افراد مستعد برای ورود به رشته و حرفه پرستاری باید دارای تواناییهای شناختی پویا برای پردازش افکار خود و انجام فعالیت‌های مختلف ذهنی بوده و استحکام روانشناختی جهت رویارویی مؤثر با موقعیت‌های دشوار حرفه را داشته باشند. همچنین مهارت‌های ارتباط بین فردی لازم برای تعامل مؤثر با دیگران، روحیه کار تیمی، همدلی و نوع دوستی با دیگران ممکن است از ویژگیهای بارز پرستاران موفق در حرفه پرستاری باشد. از سویی دیگر این پرستاران، دارای جهت گیری اخلاقی در انجام کار بوده و می‌توانند موقعیت‌های نیاز به حساسیت اخلاقی را شناسایی نمایند. بر اساس یافته های بخش کمی، مقیاس استعداد پرستاری، از روایی و پایایی لازم جهت اندازه گیری ابعاد مختلف استعداد پرستاری برخوردار است.