بررسی میزان سموم باقیمانده در خیار¬های عرضه شده در شهر تبریز

Abstract

چکیده فارسی زمینه و هدف: امروزه امنيت غذايي يكي از مسايل مهم براي مصرف كنندگان محصولات كشاورزي است. اگرچه استفاده از سموم شيميايي در افزايش كيفيت و كميت محصولات كشاورزي بسيار موثر مي¬باشند ولی مصرف بيش از حد آفت¬کش¬ها، ناآگاهی کشاورزان در استفاده از آفت¬کش¬ها و عدم رعايت دوره ماندگاري آن¬ها، موجب ناسالم شدن محصولات کشاورزي و آلودگي محيط زيست مي¬گردد. این مطالعه با هدف تعيين غلظت باقيمانده آفت¬کش¬های فسفره در مصرف محصول خیار تولیدی و مصرفی در شهر تبریز انجام يافته است. مواد و روش¬ها: در این مطالعه، تعداد 16 نمونه خیار جالیری و گلخانه¬ای از میدان تره¬بار مرکزی شهر تبریز بین ماه¬های شهریور تا آذر سال 1398 جمع¬آوری شد. در کل در 48 نمونه (بدون شستشو، با شستشو، با پوست کنی) سطوح باقیمانده 16 آفت¬کش فسفره شامل دیکلرووس، موینفوس، دیمتوات، دیازینون، دی سولفوتون، متیل پاراتیون، فنیتروتیون، مالاتیون، فنتیون، کلرپیروفوس، پاراتیون، بروموفوس، کلرفن وینفوس، پروفنوفوس، اتیون و آزینفوس متیل، پس از استخراج به روش QuEChER با استفاده از دستگاه GC/MS (Agilent-7890A) تعیین گردید. همچنین ارزیابی ریسک مزمن ناشی از باقیمانده آفت¬کش¬ها در محصول خیار مصرفی برای دو گروه سنی بزرگسالان و کودکان نیز انجام شد و در نهایت تجزیه و تحلیل داده¬ها با استفاده از نرم افزار SPSS 26 و در سطح معنی داری 05/0 انجام شد. نتایج و بحث: در100 درصد نمونه¬های خیار گلخانه¬ای، حداقل باقیمانده 3 نوع آفت-کش (دیمتوات، دیازینون و متیل پاراتیون) شناسایی شد و 92% نمونه¬ها دارای باقیمانده بیش از 3 نوع آفت¬کش بودند. در100% نمونه¬های خیار جالیزی، حداقل باقیمانده 2 نوع آفت¬کش (دیمتوات، دیازینون) شناسایی شد و 75% نمونه¬ها دارای باقیمانده بیش از 2 نوع آفت¬کش بودند. از 16 نوع آفت¬کش مورد بررسی در این مطالعه، باقیمانده آفت¬کش دیمتوات، دیازینون، پروفنوفوس، اتیون و آزینفوس متیل در هر دو نمونه¬های خیار جالیزی و گلخانه¬ای، باقیمانده آفت¬کش فنیتروتیون، متیل پاراتیون و کلرپیروفوس فقط در نمونه های خیار گلخانه¬ای و باقیمانده آفت¬کش مالاتیون فقط در نمونه¬های خیار جالیزی شناسایی شدند. میانگین کاهش باقیمانده آفت¬کش پس از فرایند شستشو و پوست¬گیری در نمونه¬های خیارگلخانه¬ای به ترتیب 45/44% و 88/78% و در نمونه¬های خیار جالیزی به ترتیب 85/22 و 28/62 % کاهش یافت. نتایج حاصل از ارزیابی ریسک بهداشتی ترکیبی نشان داد که میانگین مقادیر HQ ناشی از مصرف خیارهای جالیزی شسته نشده برای بزرگسالان و کودکان به ترتیب 18/0 و 73/0 بود. همچنین میانگین مقادیر HQ ناشی از مصرف خیارهای گلخانه¬ای شسته نشده برای بزرگسالان و کودکان به ترتیب 33/0 و 34/1 بود. نتیجه گیری نهایی: به طور کلی، میانگین باقیمانده آفت¬کش در نمونه¬های خیار گلخانه¬ای شسته نشده، شسته شده و پوست کنده شده به ترتیب در 100% ، 100% و 5/87% بالاتر از MRL بود. همچنین میانگین باقیمانده آفت¬کش در نمونه¬های خیار جالیزی شسته نشده، شسته شده و پوست کنده شده به ترتیب در 100% ، 5/87% و 50% بالاتر از MRL بود. کلمات کلیدی: آفت کش، خیار، اریابی ریسک بهداشتی، تبریز، کودکان