بررسی تاثیر برنامه کوتاه مدت ارتقا سواد سلامت بر رفتارهای خودمراقبتی و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در شهرستان چالدران، سال : یک کارآزمایی کنترل دار تصادفی

Abstract

چکیده فارسی مقدمه: دیابت نوع دو یکی از بیماری های مزمن شایع در دنیای امروز است که عوارض جدی آن باعث بروز مشکلات متعدد در بیماران می شود. لذا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تاثیر ارتقاء سواد سلامت بر رفتارهای خودمراقبتی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 در شهرستان چالدران طراحی و اجرا شد. مواد و روش کار: در این مطالعه مداخله ای از نوع کارآزمایی شاهددار تصادفی شده نمونه ها بر اساس روش چهار گروهی سولومون به دو گروه مداخله A (40 نفر) و C (40 نفر) و دو گروه کنترل B (40 نفر) و D (40 نفر) تقسیم بندی شدند. در این روش از میان چهارگروه، تنها برای گروه مداخله A و گروه کنترل B پیش آزمون انجام شد در حالی که پس آزمون برای تمام گروهها در دو بازه زمانی سه و شش ماه اعمال شد. برای انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری تخصیص تصادفی ساده استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه سنجش سواد سلامت بزرگسالان ایرانی طراحی شده توسط منتظری و همکاران، رفتار خودمراقبتی توبرت و برای سنجش کیفیت زندگی از پرسشنامه کیفیت زندگیDQOL استفاده شد. برای سنجش HbA1c از دستگاه اتوآنالایزر BT3000 استفاده شد. براساس تحلیل های پیش آزمون، مداخلات در 5 جلسه آموشی 45 الی 55 دقیقه ای برنامه ریزی و اجرا گردید. یافته ها: براساس نتایج مطالعه حاضر، قبل از مداخله آموزشی، اختلاف آماری معنی داری در آگاهی، سواد سلامت، رفتارهای خودمراقبتی، HbA1c و کیفیت زندگی در گروههای مداخله A و کنترل B وجود نداشت (05/0 <p)؛ در حالی که 3 و 6 ماه پس از اجرای برنامه آموزشی، میانگین نمرات آگاهی، سواد سلامت، رفتارهای خودمراقبتی و کیفیت زندگی در گروه مداخله A در مقایسه با گروه کنترل B به طور معنی داری افزایش و HbA1c کاهش داشت (05/0>p). همچنین مقایسه گروههای مداخله A و C با گروههای کنترل B و D، پس از اجرای مداخله آموزشی نشان داد که در گروههای مداخله، میانگین نمرات متغیرهای آگاهی، سواد سلامت، رفتارهای خودمراقبتی و کیفیت زندگی به طو معنی داری در مقایسه با گروههای کنترل افزایش داشت(05/0>p). همچنین میانگین میزان HbA1c در گروههای مداخله نسبت به گروههای کنترل کاهش نشان داد (05/0>p). نتیجه گیری: یافته های مطالعه نشان می دهد که با اجرای برنامه های آموزشی منسجم و برنامه ریزی شده و همچنین با ارتقاء سواد سلامت کاربردی در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو می توان به ارتقاء رفتارهای خودمراقبتی و همچنین بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کرد. کلیدواژه ها: مداخله آموزشی، رفتارهای خودمراقبتی، دیابت نوع دو، سواد سلامت، کیفیت زندگی، چالدران