بررسی کیفیت میکروبی آب آشامیدنی روستاهای شهرستان میانه و تعیین اقدامات اصلاحی بهورزان و آب بانان در جهت بهبود کیفیت آب

Abstract

چکیده: زمینه و هدف: هدف از این مطالعه ارزیابی کیفیت میکروبی آب آشامیدنی در مناطق روستایی شهرستان میانه در پاییز سال 1398 بود. همچنين نقش شرکت آب و فاضلاب روستايي (آبفار) در بهبود کيفيت ميکروبي آب آشاميدني نیز مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: از جامعه مورد مطالعه تعداد50 روسـتا (25 روستای تحت پوشش و 25 روستای غیر تحت پوشش آبفار) بصورت تصادفی طبقه بندی شده براساس تخصیص متناسب به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. از هر روستای منتخب در هر ماه یک نمونه میکروبی و در کل 150 نمونه میکروبی طی مدت 3 ماه جمع آوری گردید. کشت نمونه ها به منظور ارزیابی تعداد کلیفرم های کل و کلیفرم های گرماپای با استفاده از روش محتمل ترین تعداد ممکن (MPN)به روش 9 لوله ای در دو مرحله احتمالی و تاییدی انجام شد. تجزیه و تحلیل آماری نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS و Excel انجام شد. یافته ها: بر اساس نتایج حاصله شاخص مطلوبیت فقدان باکتری کلیفرم کل در آب آشامیدنی در روستاهای تحت پوشش آبفار 84 ، 92 و 100 درصد ، در روستاهای غیر تحت پوشش آبفار 64 ، 84 و 48 درصد و در کل روستاهای بررسی شده 74 ، 88 و 74 درصد به ترتیب در ماه های مهر ، آبان و آذر بدست آمده. همچنین شاخص مطلوبیت فقدان باکتری کلیفرم گرماپای (اشرشیاکلی) در روستاهای تحت پوشش آبفار 92، 92 و 100 درصد، در روستاهای غیر تحت پوشش آبفار ، 64، 84 و 60 درصد در ماه آذر و در کل روستاهای مورد بررسی، 78 ، 88 و 78 درصد به ترتیب در ماه های مهر ، آبان و آذر بود. بر اساس نتایج حاصله، درصد مطلوبیت کلر آزاد باقیمانده در روستاهاي تحت پوشش، غیرتحت پوشش و کل روستاها به ترتیب 23/28، 02/12 و 57/20 درصد بود. بطور کلی عملکرد بهورزان در رابطه با فرایند کنترل آب آشامیدنی به استثنای کلرسنجی روزانه ( با پوشش 100 درصد) کمتر از حد انتظار بود. همچنین عملکرد آب بانان در کلرزنی منظم و روزانه آب آشامیدنی در روستاهای تحت پوشش بسیار کمتر از حد انتظار بود. به طوری که از 25 روستای تحت پوشش آبفار ، فقط آب آشامیدنی 9 روستا (36 درصد) کلرزنی می شد و میانگین کلر آزاد باقیمانده در 6 الی 7 روستا (24-28 درصد) در حد مجاز 5/0-8/0 میلی گرم بر لیتر بود. نتيجه گيري: بر اساس رهنمود سازمان جهانی بهداشت در سال 2006 برای ارزیابی سلامت میکروبی آب، كيفيت ميكروبي آب آشاميدني در روستاهاي تحت پوشش در محدوده عالی ( با شاخص مطلوبیت فقدان باکتری اشرشیاکلی 66/94 درصد)، در روستاهاي غير تحت پوشش در محدوده ضعیف ( با شاخص مطلوبیت فقدان باکتری اشرشیاکلی 68 درصد) و در كل روستاهاي شهرستان میانه در محدوده خوب ( شاخص مطلوبیت فقدان باکتری اشرشیاکلی 34/81 درصد) مي باشد. بطور کلی، علی رغم عملکرد ضعیف آبفار در کلرزنی آب آشامیدنی، وضعيت کیفیت میکروبی آب آشاميدني در روستاهاي تحت پوشش نسبت به روستاهاي غير تحت پوشش بسیار مطلوب می‌باشد. از این رو بایستی اقدامات لازم در روستاهای غیر تحت پوشش در راستای تحت پوشش قرار گرفتن این روستاها و همچنین کلرزنی منظم و مداوم آب این روستاها صورت گیرد. علاوه بر این، بایستی عملکرد بهورزان در فرایند کنترل آب آشامیدنی به ویژه در روستاهایی دارای آب آشامیدنی آلوده از نظر میکروبی بهبود یابد. کلمات کلیدی: شهرستان میانه، آب آشامیدنی، کیفیت میکروبی، مناطق روستایی، شرکت آب و فاضلاب روستایی