ارزیابی و رتبه بندی شهرستان های استان آذربایجان شرقی از لحاظ بهره مندی از شاخصهای بهداشتی و درمانی در سال 1385-1392

Abstract

چكيده پیش زمینه و هدف: شاخص های بهداشتی و درمانی با توجه به نقشی که در تامین و ارتقاء سلامت آحاد جامعه دارند، از مهمترين شاخص هاي پيشرفت هر كشوري به شمار مي آيند و ميزان موفقيت برنامه هاي توسعه ملي نيز تا اندازه زيادي در گرو دستيابي به اهداف اين بخش است. بهره مندی و توزیع عادلانه امكانات و تجهيزات بخش بهداشت و درمان در نواحي مختلف جغرافيايي لازمه تحقق این اهداف مي باشد. مطالعه ي حاضر به شناسايي وضعيت و رتبه بندي شهرستانهای استان آذربایجان شرقی از لحاظ بهره مندی از شاخص هاي بخش بهداشت و درمان پرداخته است. مواد و روش ها: با در نظر گرفتن مولفه های مورد بررسی، رويكرد حاكم بر اين پژوهش، توصیفی - کمی و تحلیلی است. شهرستانهای استان آذربایجان شرقی جامعة آماري پژوهش را شامل مي شوند كه براساس 15 شاخص رتبه بندي شده اند. داده ها به روش كتابخانه اي و از طریق مرکز آمار ایران جمع آوري شده است. شاخص هاي مورد مطالعه با مقایسات زوجی و استفاده از نظرات پانزده صاحبنظر و با بهره گیری از مدل Fuzzy AHP وزن دهي شده و سپس با بهره گيري از تكنيك تاپسيس (TOPSIS)، به ارزيابي هر يك از شهرستانها از نظر ميزان برخورداري از امكانات و خدمات پرداخته شد. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که شاخص هاي بهداشتی و درمانی در استان آذربایجان شرقی به صورت متوازن توزيع نشده و اختلاف زیادی بين شهرستانها از نظر توسعة خدمات سلامت دیده می شود. نتایج بدست آمده از تكنيك Fuzzy AHP نشان می دهد که شاخص تعداد پزشک عمومی به هزار نفر جمعیت به عنوان مهمترين و تعداد مراکز توانبخشی به هزار نفر جمعیت به عنوان کم اهمیت ترين شاخص معرفي گردید. با استفاده از روش تاپسیس شهرستانهای هشترود در طی 5 سال به عنوان برخوردارترین و شهرستان ملکان نیز در طی 5 سال به عنوان محروم ترین شهرستانهای استان آذربایجان شرقی، از نظر شاخصهای مورد بررسی تشخیص داده شدند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش، اختلاف زیادی بین شهرستانهای استان آذربایجان شرقی از نظر بهره‌مندی از امکانات و خدمات سلامت وجود دارد؛ لذا به مسئولان و سیاستگذاران استان پیشنهاد می شود در برنامه ريزي منطقه اي، تخصيص امکانات و بودجه، جهت توزیع عادلانه و متوازن امکانات و خدمات سلامت در سطح استان، اولويت ها را با بررسی های علمی مشخص نمایند.