بررسی تحقق ابعاد پوشش همگانی سلامت در سیاست های چهار دهه اخیر نظام سلامت ایران
Abstract
چکیده:
زمینه و هدف:پوشش همگانی سلامت سازوکاری مهم در گسترش عدالت در زمینه سلامت و بهداشت و درمان میباشد.اکثر کشورها در جهت دستیابی به این مهم اقدامات گسترده ای بر اساس توانایی و ظرفیت های موجودشان انجام داده اند در ایران نیز اقدامات کثیری در این راستا صورت گرفته است .در گزارش دیده بانی منتشر شده از موسسه ملی تحقیقات سلامت جمهوری اسلامی ایران وضعیت کنونی کشور ایران در دستیابی به پوشش همگانی سلامت بیان شده و همچنین تاکید فراوان در گزارش جهانی سال 2013 سازمان بهداشت جهانی بر پژوهش در حیطه پوشش همگانی سلامت ما را بر آن داشت تا به بررسی تحقق ابعاد پوشش همگانی سلامت در چهار دهه اخیر نظام سلامت ایران و تعیین موفقیت سیاست های اتخاذی در این راستا با بررسی مستندات مربوطه در طول چهل سال اخیر(1354-1394) در شفاف سازی این مسیر، گام هر چند کوچکی برداشته باشیم.
موادوروش کار:پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی است که در راستای تعیین تاثیر سیاست های چهار دهه اخیر نظام سلامت ایران در دستیابی به اهداف پوشش همگانی سلامت انجام گردید و در نهایت اولویت دارترین سیاست در این راستا تعیین گردید. این مطالعه به هدف استخراج و بررسی اثرات سیاست های اتخاذی نظام سلامت کشور در چهار دهه اخیر در راستای دستیابی به اهداف پوشش همگانی سلامت صورت گرفت. به این منظور در گام اول سیاست های اتخاذی وازرت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مقطع زمانی مطالعه از طریق مرور مستندات استخراج گردید ( درمجموع تعداد 15 سیاست دارای مرتبط استخراج شد). در مرحله دوم سیاست های استخراج شده در مستندات به لحاظ در بر گرفتن ابعاد سه گانه پوشش همگانی سلامت در قالب پنل خبرگان مورد بررسی قرار گرفت و اطلاعات مربوط به آن ها در چک لیست طراحی شده ثبت گردید. در مرحله سوم مرور جامع مستندات برای جمع آوری اطلاعاتی پیرامون نقش سیاست های انتخابی در ابعاد سه گانه پوشش همگانی سلامت انجام شد و در قالب جدولی که بدین منظور طراحی شده بود، گنجانده شد.
یافته ها:
سیاست تاسیس خانه بهداشت و شبکه بهداشت و درمان با کسب امتیاز 76 در پانل خبرگان اولویت اول را در دستیابی به پوشش همگانی خدمات سلامت کسب کرد و سیاست قانون بیمه همگانی خدمات درمانی با امتیاز 74 اولویت دوم و سیاست پزشک خانواده روستایی با کسب امتیاز 73 اولویت سوم و در نهایت سیاست طرح تحول نظام سلامت با کسب امتیاز 68 اولویت چهارم را کسب کردند.
در بررسی متون و مستندات موجود سیاست تاسیس خانه های بهداشت و شبکه بهداشت و درمان 94 درصد از جمعیت ایران را تحت پوشش خود قرار داده است. سیاست پزشک خانواده روستایی نزدیک به 34 نوع خدمت را تحت پوشش خود قرار داده است و همچنین این سیاست منجر به افزایش 2/6 در دسترسی به خدمات گشته است. سیاست قوانین بیمه ای (بیمه همگانی خدمات درمانی، بیمه مناطق روستایی و بیمه شهری) منجر به پوشش هزینه ای 75 درصدی ساکنین شهرها و 90 درصدی روستائیان شده است.
بحث و نتیجه گیری:
با توجه به نتایج این مطالعه و سایر مطالعات انجام شده در این زمینه سیاست تاسیس خانه های بهداشت و شبکه بهداشت و درمان تاثیر گذارترین سیاست نسبت به دیگر سیاست ها در بعد پوشش جمعیت است.
سیاست طرح تحول نظام سلامت تاثیر گذارترین سیاست در بعد پوشش هزینه ای و محافظت مالی از بیماران است. سیاست های تاسیس شبکه بهداشت و درمان و پزشک خانواده تاثیر گذارترین سیاست در بعد پوشش خدمات هستند. سیاست تاسیس خانه های بهداشتی و شبکه بهداشت و درمان تاثیر گذارترین سیاست در چهر دهه اخیر نظام سلامت ایران در دستیابی به پوشش همگانی سلامت است.