فرآيند تطابق در مادران با كودك ناشنوا: مطالعه نظريه پايه

Abstract

چکیده: مقدمه: با توجه به اثراتی که کودک ناشنوا روی زندگی روزمره مادردارد، رسیدن به درکی عمیق از فرایند تطابق در مادران ضروری است. از آنجا که پدیده تطابق فرایندی، تعاملی ، اجتماعی و وابسته به فرهنگ است بنابر مطالعه حاضر با هدف کشف فرایند تطابق مادر با کودک ناشنوا انجام شد روش کار: این مطالعه با رویکرد کیفی و روش گراندد تئوری انجام گرفت.28 مادر، پدر و کارشناس اودیومتری و گفتار درمانی از طریق نمونه گیری هدفمند و نظری در مراکز توانبخشی بهزیستی اردبیل و انجمن ناشنوایی اردبیل و تبریز سال 93-94 در پژوهش شرکت کردند. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه( بدون ساختار یا نیمه سازمان یافته) و یادداشت در عرصه و مشاهده تا زمانی ادامه یافت که مفهوم جدید و یا بعد و خصوصیت جدیدی به طبقات اضافه نمی شد در مجموع 30 مصاحبه با 28 شرکت کننده انجام شد. پس از مستقر شدن در عرصه پژوهش و آشنايي اوليه با مادران، مشاركت كنندگاني که بهتر همكاري می کردند بر اساس معیارهای زیر وارد مطالعه شدند: رضایت به شرکت در مطالعه و ارایه تجارب خود، قادر به برقراری ارتباط و تحمل مصاحبه، قادر به درک زبان فارسی و یا ترکی(زبان مادری محقق)و داشتن فقط یک کودک معلول ناشنوا. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه و مشاهده بود . از یادداشت در عرصه و یادآوری نویسی نیز استفاده شد داده ها با روش کوربین و اشتراس( 2008) وبصورتمقایسه ای و مستمر همزمان با جمع آوری داده ها و با کمک نرم افزار مکس کیودا 10 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد که مشکل اصلی مشارکت کنندگان در جریان تطابق با کودک ناشنوا "نگرانی از ناتوانی کودک در برقراری ارتباط" می باشد. نگرانی از ناتوانی کودک در برقراری ارتباط، در مراحل مختلف از زمان تشخیص مشکل کودک تا مرحله بعد از کاشت حلزون و استفاده از سمعک ماهیتی متغیر داشت.قبل از کاشت و استفاده از سمعک به حداکثر میزان خود رسیده و در زمان پس از شروع استفاده از وسایل کم شنیداری(سمعک و گوشی پروتز) کاهش می یافت ولی بطور کامل از بین نمی رفت. چون فکر می کردند توانایی صحبت کودک، وابستگی کامل به سمعک و گوشی بعد از کاشت بستگی دارد. مشخص گردید که فراز و نشیب خانواده در تشخیص، احساس تنگنا و محدودیت اجتماعی و تعلیق بین بیم و امید عوامل زمینه ای تاثیر گذار بر نگرانی مادران از ناتوانی کودک در برقراری ارتباط را تشکیل می دهد. مادران از راهبردهای خود یابی نسبی، فدا کردن خود و دیگر اعضای خانواده و جستجوی کمک برای رفع دغدغه استفاده می کنند . پس از تجزیه و تحلیل مستمر و چرخشی داده ها و بررسی تمامی اظهارات والدین " تلاش برای ادغام کودک در جامعه "به عنوان طبقه مرکزی فرایند تطابق مادر با کودک ناشنوا هویدا گردید که این طبقات را به یکدیگر متصل می کرد. نتیجه گیری: یافته ها نشان داد پیامد مطالعه حاضر زندگی در سایه نگرانیها است. علیرغم قبول واقعیت ناشنوایی کودک و حمایت گسترده و همه جانبه برای ادغام کودک به جامعه، زندگی این مادران ، با نگرانی همراه است. اینکه در نبود آنها "چه چیزی در انتظار کودک ناشنوا خواهد بود؟" این مادران، نگرانیهای مختلفی را در زمینه ماهیت ناشنوایی، مشکلات اجتماعی، و زندگی آتی کودک تجربه می کنند به عبارتی دیگر، استرس و فشار روانی ناشی از تولد یک کودک ناشنوا چیزی نیست که با گذشت زمان از ذهن مادر پاک شود . تجربه ای تلخ بوده و در تمام عمر همراه اوست . فرایند زندگی مادران دارای کودک ناشنوا در بستری از ابهام و نگرانی جریان دارد.. چرا که پس از تشخیص ناشنوایی کودک آنها همواره در سایه ناشنوا بودن کودک زندگی می کنند. نگرانی از ازدواج، تحصیل ، اشتغال ، عملکرد پروتز کودک بعنوان نگرانی همیشگی مادر دارای کودک ناشنوا در آینده محسوب می شود. در کل ، یافته ها نشان داد که نگرانی ها بر همه جوانب زندگی این گروه از مادران سایه انداخته و ممکنست توانایی آنها در زمینه حمایت و توانبخشی کودک را مختل سازد. بنابراین با توجه به نگرانیهای متعدد مادران دارای کودک ناشنوا، لازم است در برنامه های توانبخشی و خدمات معمول برای این کودکان، به ابعاد هیجانی، احساسی و وضعیت روانشناختی مادران نیز توجه شود.