بررسی ارتباط پلیمورفیسم فرودست ژن گیرنده ملانوکورتین با مقاومت به انسولین و اشتها در افراد چاق بزرگسال

Abstract

سابقه و هدف : چاقی به عنوان يک بیماری مزمن و عامل خطر مهم برای بسیاری از بیماری¬های غیر واگیر شناخته شده است و يک اختلال چند علیتی است که ناشي از تعاملات چندگانه ميان عوامل محیطی (شيوه زندگی به ويژه فعاليت بدنی و رژيم غذايی) و ژنتيک می¬باشد. سیستم لپتین- ملانوکورتین نقش مهمی در تنظیم رفتارهای غذا خوردن و هومئوستاز انرژی ایفا می کند. گوناگونی های ژن گیرنده¬ی ملانوکورتین 4 (MC4R)، به عنوان یکی از اجزای این سیستم، به عنوان دومین سیگنال ارتباطی مهم برای چاقی شناخته شده است. از طرفی پلیمورفیسم فرودست ژن ملانوکورتین با پرخوری، هیپرانسولینمی و چاقی مفرط مرتبط می باشد. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین پلیمورفیسم فرودست ژن MC4R با مقاومت به انسولین و اشتها در افراد چاق بزرگسال انجام گرفت. مواد و روش‌ها : این مطالعه با طراحی مقطعی بر روی 180 فرد چاق بزرگسال، در محدوده سنی 50-20 سال، با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انجام شد. دریافت غذایی از طریق پرسشنامه روا و پایا بسامد خوراك 132 آیتمی ارزیابی گردید. شاخص‌های تن سنجی (وزن، نمایه توده بدن (BMI)، دور کمر (WC)، دور باسن (HC) و نسبت دور کمر به دور باسن (WHR) و همچنین آنالیزهای بیوشیمیایی شامل قند خون ناشتا (FBS)، انسولین ناشتا و شاخص مقاومت انسولینی (HOMA-IR)، فشار خون سیستولیک (SBP) و فشار خون دیاستولیک (DBP) در افراد اندازه‌گیری شدند. جهت ارزیابی اشتها از پرسش نامه اشتها (VAS) استفاده شد. به منظور سنجش پلیمورفیسم rs17782313 در ابتدای مطالعه از افراد، در حالت ناشتا خونگیری انجام گردید. پس از استخراج DNA¬ی گلبولهای سفید، PCR- RFLP انجام شد. آنالیز داده‌ها با استفاده از آزمون هایChi-square ، Kruskal-Wallis وANOVA صورت گرفت و در همه آزمون ها، 05/0 >P از نظر آماری معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها : از 180 فرد چاق مورد بررسی، 90 نفر دارای تغییر نوکلئوتیدی (C/T) rs17782313 به صورت هموزیگوت (8/54%) و 81 فرد به صورت هتروزیگوت (2/36%) بودند. فراوانی آلل موتانت پلیمورفیسم‌ rs17782313 نیز در افراد چاق مورد مطالعه 37% مشاهده گردید. در مردان هموزیگوت (ژنوتیپ CC)، ارتباط معناداری بین آلل خطر و افزایش گلوکز سرم و افزایش مقاومت به انسولین مشاهده شد و همچنین ارتباط معنادار بین این پلی-مورفیسم با اشتها در زنان مشاهده گردید و زنان هتروزیگوت برای آلل خطر در مقایسه با ژنوتیپ TT احساس گرسنگی بیشتری داشتند. بر همکنش معناداری بین پلی¬مورفیسم rs17782313 ژن MC4R و سهک¬های کربوهیدرات، پروتئین و چربی غذایی روی گلوکز سرم، دور کمر و همچنین فشار خون دیاستولیک، بعد از تعدیل با متغیرهای مخدوشگر وجود داشت. به طوریکه افراد با ژنوتیپ TT (فاقد آلل خطر) در بالاترین دریافت کربوهیدرات، پایین ترین دور کمر را داشتند (047/0= PInteraction) و افراد دارای آلل پرخطر (C) با ژنوتیپ CT در دریافت¬های بالاتر چربی نسبت به سایر سهک¬ها، فشار خون دیاستولیک بالاتری داشتند (035/0= PInteraction). همچنین افراد هموزیگوت برای آلل پرخطر (ژنوتیپ CC) در دریافت بالاتر پروتئین، بالاترین گلوکز سرم را داشتند (001/0= PInteraction). نتیجه گیری : آلل C در پلیمورفیسم rs17782313 با افزایش اشتها، گلوکز سرم و مقاومت به انسولین در افراد چاق بزرگسال ارتباط دارد. همچنین دریافت درشت مغذی¬ها می¬تواند ارتباط این پلیمورفیسم را روی برخی شاخص¬های بیوشیمیایی و تن سنجی تعدیل کند.