میزان مواجهه با دود محیطی سیگار دانش آموزان دبیرستان های دوره اول شهر ملکان و ارتباط آن با شاخص توده بدنی، خود تنظیمی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی

Abstract

چکیده: مقدمه: مصرف سیگار علاوه بر ایجاد اثرات سوء و عوارض جانبی در مصرف کننده، موجب مواجهه تحمیلی افراد دیگر با دود محیطی سیگار در منزل، محل کار و یا اماکن عمومی شده و از این طریق موجب عوارض در اطرافیان و خانواده فرد سیگاری می گردد. قرارگرفتن در معرض دود محیطی سیگار باعث افزایش خطر مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری های قلبی-عروقی و بیماری های مغزی می شود. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی نیمی از کودکان جهان در معرض دود محیطی سیگار قرار دارند که سلامتی آنها را تهدید می کند. برخی از محققان نشان داده اند که رابطه ای بین دود سیگار غیر فعال و اختلالات آشفتگی های روانی وجود دارد. آنها دریافتند که مواجهه با دود سیگار می تواند سطوح هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین(CRH) و هورمون آدرنوکورتیکو(ACTH) که می تواند خلق و خوی، شناخت و رفتار مردم را به تدریج تحت تأثیر قرار دهد را افزایش دهد. علاوه بر این می توان به عفونت عودکننده گوش میانی، آسم شدید، نقص در توجه و بیش فعالی، مشکلات رفتاری، سندرم متابولیک و سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار نیز اشاره نمود. با توجه به اینکه آمار دانش آموزان ایران تقریبا 14 میلیون نفر می باشد و از سویی دیگر متخصصان بهداشت حامیان اصلی در پیشگیری از دخانیات هستند، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان مواجهه با دود محیطی سیگار دانش-آموزان دبیرستان های دوره اول شهر ملکان و ارتباط آن با شاخص توده بدنی، خود تنظیمی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی (1397) انجام گرفت. روش کار و مواد: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی- همبستگی بود. جامعه مورد مطالعه دانش آموزان مدارس دوره اول دبیرستان شهرستان ملکان بود. مشارکت کنندگان شامل 647 نفر دانش آموز دوره اول دبیرستان بود. نمونه گیری به صورت تناسبی تصادفی انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها یک پرسشنامه 5 قسمتی بود که مشخصات دموگرافیک، پیشرفت تحصیلی قد و وزن، میزان مواجهه با دود محیطی سیگار و خودتنظیمی تحصیلی را مورد سنجش قرار می داد. روایی ابزار بصورت صوری و پایایی ابزار با استفاده از روش آزمون مجدد مورد بررسی قرار گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار spss نسخه 22 تحلیل شد. یافته ها: میانگین میزان مواجهه با دود محیطی سیگار در دانش آموزان دوره اول دبیرستان شهرستان ملکان 5/0 ساعت در 24 ساعت گذشته، 2/1 ساعت در هفته و 406 (ساعت درعمر) بود. در این مطالعه 50.8 درصد کودکان با دود محیطی سیگار مواجهه داشتند و49.2 درصد کودکان مواجهه نداشتند. در مطالعه حاضر 46.2 درصد از مشارکت کنندگان در خانه در کنار یک فرد سیگاری زندگی می کردند. یافته های این مطالعه نشان داد ارتباط معکوس و معنی داری بین دود محیطی سیگار و خودتنظیمی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان وجود دارد (0،001>P-value) و همچنین دانش آموزانی که در معرض دود محیطی سیگار قرار داشتندBMI بالاتری نسبت به دانش آموزان مواجهه نیافته یا کمتر مواجهه یافته داشتند )0،001>P-value). نتیجه گیری: با توجه به ارتباط مواجهه دود محیطی سیگار و خودتنظیمی تحصیلی، پیشرفت تحصیلی و شاخص توده بدنی، دور نگهداشتن کودکان از آن یک امر ضروری است و به سیاست گزاران حوزه بهداشت و آموزش و پرورش و خانواده ها توصیه می شود که برنامه ریزی اساسی برای مقابله با دود محیطی سیگار طراحی و اجراء نمایند.