بررسی مسیر پردازش پیام های تصویری هشدار دهنده بهداشتی برروی پاکت های سیگار توسط جوانان سیگاری شهر تبریز براساس Elaboration Lilklihood
Abstract
مقدمه و هدف: با توجه به اینکه امروزه استعمال سیگار یکی از معضلات مهم بهداشتی بویژه در گروه جوانان است، ارائه راهکارهای ارتباطی موثر جهت تغییر نگرش آنها در پیشگیری و کاهش مصرف سیگار اهمیت زیادی دارد. از آنجائیکه پیام های هشداردهنده بهداشتی یکی از روش های موثر بر تغییر نگرش انسان هاست، بنابراین در این مطالعه برآن شدیم تا با استفاده از مدل پردازش ذهنی باورها بعنوان یکی از رویکردهای موثر در متقاعد سازی، مسیر پردازش پیام های هشدار دهنده روی بسته های سیگار را توسط جوانان بررسی کنیم.
روش کار: این پژوهش از نوع مطالعات مقطعی با رویکرد توصیفی تحلیلی بود که در سال 1397 بر روی 387 نفر از افراد 30-18 ساله سیگاری شهر تبریز صورت پذیرفت. داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه توسط افراد واجد شرایطی که با استفاده از نمونه گیری در دسترس و گلوله برفی در شهر تبریز انتخاب شده بودند، جمع آوری گردید. پیام های هشدار دهنده بهداشتی که بر روی پاکت های سیگار الصاق شده بودند قبل از تکمیل پرسشنامه در اختیار افراد قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS ورژن 23 و Mplus ورژن 2/6 صورت پذیرفت.
نتایج: یافته های حاصل از مطالعه نشان داد که 61 درصد از افراد سیگاری (236 نفر) پیام های هشدار دهنده بهداشتی را از طریق مسیر مرکزی پردازش کردند. همچنین در این مطالعه دریافتیم که 4/58 و 5/62 درصد افراد شرکت کننده به ترتیب دارای انگیزه و توانایی بالا برای پردازش پیام های ارائه شده بودند. بررسی مدل مفهومی در گروه زنان و مردان نشان داد که شدت درک خطر، خودکارآمدی ترک سیگار و وابستگی ذهنی در مردان و شدت درک خطر و خودکارآمدی ترک سیگار در گروه زنان پیشگویی کننده پردازش پیام از طریق مسیر مرکزی بودند (005/0p-value<).
بحث: با توجه به اینکه اکثریت مخاطبین از طریق مسیر مرکزی به پردازش پیام های هشداردهنده بهداشتی می پردازند، جهت تغییر نگرش افراد نسبت به سیگار کشیدن لازم است در طراحی پیام ها به عناصری همچون محتوای پیام، میزان آگاهی مخاطبین از پیامدهای سیگار کشیدن، خودکارآمدی آنها و تکرار پیام در دفعات مناسب توجه شود. همچنین مسئولین در طراحی پیام های هشدار دهنده بهداشتی می بایست با در نظر گرفتن ویژگی های جمعیت شناختی مخاطبین پیام هایی را طراحی نمایند که افراد آنها را مرتبط با شرایط خود بدانند. چنین عواملی در افزایش انگیزه و توانایی مخاطبین برای پردازش پیام ها می تواند نقش موثری داشته باشد.