بررسی چالشهای مدیریت پسماندهای شهری ایران از منظر متخصصین

Abstract

مقدمه: ارزیابی سیستم مدیریت پسماندهای شهری یک امر ضروری در جهت ارتقاء هر چه بیشتر خدمات شهری است. این مطالعه با هدف شناسایی و اولویتبندی مشکلات و نقصانهای مدیریت پسماندهای شهری ایران انجام شده است. روش كار و مواد: در این مطالعه برای دستیابی به اهداف از روشهای کمی و کیفی استفاده شده است. در بخش کمی از روش مرور دامنه و در بخش کیفی از روش دلفی استفاده شده است. یافتهها: بر اساس یافتههای بدست آمده از مرور دامنه شواهد علمی در بخش کمی مطالعه، متوسط نرخ تولید پسماندهای شهری ایران در دهه اخیر ( 0/745 )1398 – 1388کیلوگرم به ازای هر نفر در روز میباشد. طبق برآورد انجام شده متوسط ترکیب پسماندهای شهری ایران شامل: %68/42مواد آلی، %7/31کاغذ و مقوا، %9/80پلاستیک، %0/99پت (پلاستیک شفاف ساخته شده از پلیاتیلن تری فتالات)، %1/59فلزات، %1/09لاستیک، %3/02پارچه، %2/33 شیشه، %0/97چوب و %4/48سایر مواد میباشد. بررسی وضعیت فعلی مدیریت پسماندهای شهری ایران نشان داد که در حال حاضر کشور در بخش کاهش تولید پسماند هیچ برنامه مشخص و منظمی ندارد. برنامههای تفکیک از مبدا پسماندهای شهری نیز به صورت پراکنده و مقطعی در بعضی از شهرها انجام میشود. برای ارتقاء مرحله نگهداری پسماندهای شهری، شهرداریها در سالهای اخیر مخازنی را برای پسماندهای مخلوط و یا پسماندهای تر و خشک در سطح شهرها تعبیه نمودهاند. بیشتر از %90پسماندهای شهری ایران توسط شهرداریها جمعآوری میگردد. حدود %8-5پسماندهای شهری کشور بازیافت میشود. با وجود تلاشهای انجام شده ایران برای پردازش و فرآوری پسماندهای شهری خود با مشکلات متعددی مواجه است. در حدود2 %84-71از کل پسماندهای شهری ایران دفع (تلنبار کردن پسماند، دفن غیر بهداشتی و در موارد جزئی دفن بهداشتی) میگردد. در اکثر شهرهای ایران اصول مهندسی و بهداشتی دفن پسماندها رعایت نمیشود. بر اساس یافتههای بخش کیفی مطالعه، مشکلات و نقصانهای مدیریت پسماندهای شهری ایران در 6گروه (مدیریتی - اجرایی، فنی - تخصصی، مالی، نیروی انسانی، قوانین و مقررات، فرهنگی - آموزشی) طبقهبندی شد. اهم مشکلات هر گروه شامل: بیتوجهی به سرمایهگذاری موثر در جهت فرهنگ سازی، بیتوجهی به اصول سلسله مراتب مدیریت پسماند، عدم توازن هزینه - بازده، ضعف در نحوه استخدام کارکنان، عدم توازن بین جرم و جزا در نظام حقوقی کشور و ضعف در آموزش عمومی میباشد. نتیجهگیری: با توجه به یافتهها نتیجهگیری میشود که حل مشکلات و چالشهای مدیریت پسماندهای شهری ایران نیاز به برنامهریزیها و مداخلات چند وجهی دارد. همچنین اصلاح مشکلات، رفع نقصانهای اولویتدار و در کنار آن تقویت نقاط قوت سیستم مدیریت پسماندهای شهری ایران میتواند کمک موثری در جهت بهبود عملکرد این سیستم و ارتقاء خدمات شهری کشور باشد