طراحی و امکان‌سنجی غربالگری الکترونیکی اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) در دانشجویان دانشگاه‌های تبریز-1396

Abstract

طراحی و امکان‌سنجی غربالگری الکترونیکی اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی ADHD) ) در دانشجویان دانشگاه‌های تبریز 1396 زمینه و هدف: شیوع بالای اختلال کم‌توجهی/ بیش‌فعالی (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) در جامعه و نیز تبعات ناشی از آن به‌ویژه در قشر دانشجو، دستیابی به روش ارزان و در دسترس جهت غربالگری و شناسایی موارد ابتلا را ضروری می‌سازد. مطالعه حاضر باهدف بررسی امکان غربالگری الکترونیکی ADHD در دانشجویان دانشگاه‌های شهر تبریز طراحی و اجرا گردید. مواد و روش کار: با توجه به شیوع بالای این اختلال با انجام غربالگری الکترونیکی تحت وب علاوه بر شناسایی دانشجویان دارای علائم و طبقه‌بندی آن‌ها در زیر مقیاس‌های کم‌توجهی (زیر مقیاس A)، بی‌قراری /بیش‌فعالی (زیر مقیاس B)، بی‌ثباتی هیجانی /تکانش گری (زیر مقیاس C) و زیر مقیاس شاخص ADHD(زیر مقیاس D)، تعدادی از آن‌ها در مرحله بعد جهت تائید تشخیص به روان‌پزشک معرفی شد و سپس شیوع حاصل از غربالگری با شیوع واقعی ویزیت روان‌پزشک مقایسه حساسیت و ویژگی روش حاضر با رسم منحنی ROC سنجیده شد. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل مشخصات دموگرافیک، پرسشنامه کانرز بزرگ‌سالان و پرسشنامه سبک زندگی بود. حجم نمونه مرحله اول به‌صورت تمام شماری مشارکت‌کنندگان و پس از گذشت 3 تا 6 ماه از شروع طرح تکمیل شد. حجم نمونه مرحله دوم با لحاظ شیوع حداقل 4% گزارش‌شده و شناسایی حداقل 30 نفر فرد مبتلا (با حدود اطمینان معادل 3.2% الی 4.9% برای برآورد شیوع معادل جمعیت عادی و 6.8% الی 9.3% برای شیوع 2 برابر در جمعیت غربالگری نسبت به جمعیت عادی) بود که بر اساس اعمال وزن به هرکدام از زیرگروه‌های شناسایی‌شده (زیرمقیاسهای ADHD) انجام شد (نمونه‌گیری تقارنی وزن داده‌شده). برای 61 نفر از دانشجویان نیز مصاحبه تخصصی روان‌پزشک انجام شد. دانشجوی فعلی یکی از دانشگاه‌های پنج‌گانه تبریز بودن و تمایل به انجام ویزیت روان‌پزشک در مرحله بعدی، از معيارهاي ورود آزمودنی‌ها و عدم پاسخگویی به تمام سؤال‌های آنلاین و یا استفاده از IP یکسان از معیارهای خروج مطالعه بود. درنهایت تحلیل آماری با استفاده از نرم‌افزار stata ver.14.2 انجام شد. نتایج: با توجه به شیوه انجام غربالگری برای اولین بار به‌صورت الکترونیکی در بین دانشجویان، میزان مشارکت دانشجویان دانشگاه‌ها با عنایت به ماهیت دانشگاه‌ها، حجم و شیوه اطلاع‌رسانی، تعداد و میزان حضور دانشجویان در دانشگاه‌ها تفاوت داشت. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد باوجود بالا بودن میزان مشارکت در گروه سنی 25-21 سال در زیر مقیاس D(H-Index) اما میزان شیوع این اختلال در گروه سنی 30-26 سال بالا می‌باشد. شیوع اختلال درروش آنلاین 34.27 درصد و به روش حضوری 10.84 درصد می‌باشد که نتایج مطالعات قبلی را تائید می‌کند (بیش برآوردی روش‌های غربالگری). باوجود اختلاف شیوع بین زنان و مردان درروش حضوری که در مردان بالاتر از زنان می‌باشد اما این اختلاف درروش آنلاین عکس بوده و در دانشجویان دختر اندکی بیشتر از مردان می‌باشد. حساسیت و ویژگی آزمون غربالگری آنلاین مطلوب و برای زیر مقیاس D به ترتیب 80% و 65.2% می‌باشد. نقطه برش پیشنهادی بر اساس غربالگری آنلاین برای هر دو جنس بر اساس نمره زیر مقیاس 20 ≤ D به دست آمد که راهنمای خوبی برای مطالعات آتی خواهد بود. بر این اساس سطح زیر منحنی ROC درروش آنلاین 77.32% می‌باشد (زنان 72 و مردان 83.3 درصد). این مقادیر برای غربالگری حضوری (89.3%) 83 درصد برای زنان و 92 درصد برای مردان می‌باشد. نتیجه گیری: این مطالعه اطلاعات مفیدی از میزان مشارکت در برنامه‌های غربالگری، شیوع موارد ADHD، تعیین نقاط برش پیشنهادی برای تشخیص و غربالگری موارد ADHD، چگونگی استقبال از خدمات مشاوره روان‌پزشک و... را نشان می‌دهد. در تحلیل‌های تک متغیره و چند متغیره فاکتورهای سن، جنس، مقطع تحصیلی و رسته دانشگاهی دانشجو مدنظر قرارگرفته و روابط موجود تعیین گردید.