استیگمای درونی شده و ارتباط آن با امید، عزت نفس، خودکارآمدی و تبعیت از درمان در بیماران سرپایی مبتلا به اختلالات روانی شدید بیمارستان رازی شهر تبریز، سال1396

Abstract

چکیده: مقدمه: استیگمای درونی شده با اثرات منفی بسیاری از جمله مشکلات روانشناختی، مشکلات اجتماعی و مشکلات فردی ارتباط دارد. اگرچه برخی مطالعات ارتباط استیگمای درونی شده را با عزت نفس، خودکارآمدی، امید و حتی تبعیت از درمان را نشان داده اند، اما چالش های جدی و متضاد در این زمینه بخصوص در کشورهای در حال توسعه وجود دارد. در ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه، مبارزه با استیگما باید اولین قدم در درمان و پیشگیری در بهداشت روان باشد، چرا که هیچ شکی راجع به اینکه استیگمای بیماری های روان مهم ترین مانع بهبود و پیشرفت مراقبت های بهداشت روان است، وجود ندارد. لذا این مطالعه با هدف رسیدن به درک روشن تر از استیگمای درونی شده و ارتباط آن با امید، عزت نفس، خودکارآمدی و تبعیت از درمان در بیماران سرپایی مبتلا به اختلالات شدید روانی انجام گرفت تا روزنه جدیدی برای مداخلات بیشتر و پیشرفته پرستاری و یکپارچه فراهم شود تا زمینه برای کاهش پیامدها و بهبود سلامت روان فراهم شود. مواد و روش ها: در این مطالعه ی توصیفی همبستگی از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. 257 بیمار سرپایی مبتلا به اختلالات شدید روانی(اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی) که به دنبال درمان در درمانگاه های بیمارستان رازی تبریز بودند، در این مطالعه شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استیگمای درونی شده (The Internalized Stigma of Mental Illness(ISMI))، پرسشنامه امید اشنایدر(Dispositional Hope Scale(DHS))، پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ(Rosenberg’s Self Esteem Scale)، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر و همکاران(General Self Efficacy Scale) و پرسشنامه تبعیت از درمان(Drug Attitude Inventory(DAI-10)) بودند. این پرسشنامه ها بعد از تعیین روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS نسخه 13 و با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شد. نتایج: میانگین نمره ی استیگمای درونی شده 55/0± 51/2 از دامنه نمره قابل کسب 1تا 4 به دست آمد. به طورکلی، 58 درصد شرکت کنندگان استیگمای متوسط تا شدید را گزارش کردند. بیشترین نمره استیگما در بعد «تایید افکار کلیشه ای» بود. همبستگی مثبت و معنی داری مابین نمره استیگما با سن، میانگین تعداد دفعات بستری و طول مدت تشخیص بیماری وجود داشت. همچنین مقایسه میانگین نمره استیگما در گروه های مختلف نشان داد که شدت استیگما در افراد دارای تحصیلات ابتدایی، بیکار، کم درآمد ، مبتلا به اسکیزوفرنی و سابقه بستری قبلی بیشتر بود. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که استیگمای درونی شده و هریک از ابعاد آن با عزت نفس(664/0r=-،001/0p<)، خودکارآمدی(661/0r=-،001/0p<) و امید(548/0r=-،001/0p<) ارتباط معکوس و معنی دار دارد. اما همبستگی آماری معنی داری بین دو متغیر استیگمای درونی شده و تبعیت از درمان یافت نشد. در تحلیل رگرسیون انجام شده مشخص شد که سن، سابقه ی بستری در نتیجه ی بیماری روانی، عزت نفس و خودکارآمدی به طور معنی داری استیگمای درونی شده در افراد را پیش بینی می کند. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشانگر این است که میزان استیگمای درونی شده در شرکت کنندگان مطالعه ی حاضر نسبت به مطالعات قبلی بسیار شایعتر است. به نظر می رسد عوامل فرهنگی در این یافته تاثیر داشته باشد. از طرقی توجه به توانمندسازی بیماران مبتلا از طریق تقویت عزت نفس و خودکارآمدی به عنوان متغییرهایی که میزان استیگما را پیش بینی می کنند، خصوصا در گروه های پرخطر، ضروری به نظر می رسد.