اثر مکمل یاری زیره سبز بر روی اجزاء، شاخص های التهابی و اکسیداتیو در افراد مبتلا به سندرم متابولیک

Abstract

مقدمه و هدف: سندرم متابولیک دربرگیرنده عوامل خطرسازی است که می توانند احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی عروقی در 5 تا 10 سال آینده را به ترتیب 5 و 2 برابر سازند. طبق گزارش انجمن بین المللی دیابت، حدود 25 درصد از جمعیت بزرگسال در دنیا مبتلا به سندرم متابولیک هستند و در این جمعیت 3 برابر احتمال حمله قلبی و 2 برابر احتمال مرگ در اثر این دو عامل در مقایسه با افراد فاقد سندرم متابولیک وجود دارد. این اختلال در ایران بسیار شایع است و شیوع آن بر اساس معیارهای انجمن بین المللی دیابت 36% تخمین زده شده است. عوامل متعددی از جمله تغذیه ناسالم، مقاومت به انسولین، چاقی شکمی، ژنتیک، بی تحرکی، التهاب، افزایش سن و تغییرات هورمونی در اتیولوژی سندرم متابولیک نقش دارند. همواره محققان در جستجوی یافتن مواد طبیعی برای کنترل این بیماری می باشند. مطالعات پیشین نشان داده است که زیره سبز با ماده موثره کومین آلدهید در کنترل اجزای سندرم متابولیک مانند هیپر گلیسمی، اختلالات پروفایل لیپیدی، میزان فشارخون سیستولیک و دیاستولیک، وضعیت التهابی بدن، کاهش سطح انسولین سرم و حساسیت به انسولین می تواند موثر باشد. لذا با توجه به اینکه شیوع سندرم متابولیک در ایران بالاست و تاکنون مطالعه ای در زمینه اثرات مکمل زیره سبز در بیماران مبتلا به این سندرم انجام نگرفته است، این مطالعه به منظور بررسی اثرات مکمل اسانس روغنی زیره سبز بر روی اجزا، شاخص های التهابی و اکسیداتیو در بیماران مبتلا به سندرم متابولیک انجام گرفت. روش کار و مواد: در مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شاهددار سه سو کور، 44 بیمار مبتلا به سندرم متابولیک طبق معیار های انجمن بین المللی دیابت (IDF) با سن 18 تا 60 سال که به آزمایشگاه مرکزی شهرستان بانه مراجعه می کردند دعوت به مطالعه شدند. بیماران واجد شرایط بر اساس روش تقسیم تصادفی طبقه بندی شده براساس جنس و وزن به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. افراد شرکت کننده بسته به گروهی که در آن قرار داشتند روزانه سه قرص 75 میلی گرمی اسانس زیره سبز یا دارو نما (پلی اتیلن گلیکول) را نیم ساعت قبل از وعده های اصلی خود به مدت 8 هفته مصرف کردند. در ابتدای مطالعه برای کلیه افراد پرسشنامه ویژگی های عمومی، ثبت خوراک سه روزه و فعالیت بدنی تکمیل و اندازه گیری های وزن، قد، دور کمر و دور باسن انجام و نمونه های خونی پس از 12 ساعت ناشتایی جهت اندازه گیری های بیوشیمیایی گلوکز ناشتا (FBS)، لیپو پروتئین با چگالی بالا (HDL-C)، لیپوپروتئین با چگالی پایین(LDL-C)، تری گلیسیرید(TG)، کلسترول تام (TC)، هموگلوبین گلیکوزیله(HbA1c)، انسولین، مالون دی آلدئید(MDA)، ظرفیت تام آنتی اکسیدان(TAC)، فعالیت آنزیم های کاتالاز (CAT) و سوپراکسید دیس موتاز گلبول های قرمز (SOD)، Hs-CRP و TNF-αجمع آوری شد. کلیه پرسشنامه ها و اندازه گیری ها مجددا" در پایان مطالعه تکرار گردید. میانگین دو بار اندازه گیری فشارخون سیستولیک و دیاستولیک نیز قبل و پس از مصرف مکمل ها ثبت شد. به منظور بررسی شاخص مقاومت به انسولین (HOMA-IR) محاسبه شد. پرسشنامه های ثبت خوراک سه روزه به وسیله نرم افزار Nutritionist IV و داده های آماری به وسیله نرم افزار 23 SPSS آنالیز شد. یافته ها: مصرف مکمل اسانس زیره سبز در پایان هفته هشتم و در مقایسه بین دو گروه، باعث تفاوت معنی دار و بهبود در ظرفیت تام آنتی اکسیدانی (002/0p=)، سطح سوپر اکیسد دیس موتار (008/0p=) و فشار خون دیاستولیک (03/0p=) گردید. همچنین زیره سبز در مقایسه درون گروهی در انتهای مداخله، باعث افزایش معنی دار ظرفیت تام آنتی اکسیدانی (05/0p=)، کاهش سطح مالون دی آلدهید سرم (04/0p=) و کاهش نسبت دور کمر به دور باسن (02/0p=) گردید. سطوح Hs-CRP (2/13%)، HbA1c (41/3%) و TG (04/4%) در گروه زیره سبز کاهش یافت اگرچه از نظر آماری معنی دار نبود. همچنین فعالیت آنزیم های گلوتاتیون پراکسیداز (15/10%) و کاتالاز (17/10%) در گروه زیره سبز به طور غیر معنی دار افزایش یافت. تغییرات سایر شاخص های آنتروپومتریک (وزن، دور کمر، دور باسن و BMI)، الگوی لیپیدی (HDL-C و LDL-C) و التهابی (TNF-α) معنی دار نبود. نتیجه گیری: یافته های مطالعه حاضر نشان داد که مصرف مکمل اسانس زیره سبز اثرات مفیدی بر وضعیت آنتی اکسیدانی، فشار خون دیاستولیک و کاهش نسبت دور کمر به دور باسن در بیماران مبتلا به سندرم متابولیک داشت. بنابراین، به نظر می رسد که مصرف مکمل اسانس زیره سبز در افراد مبتلا به سندرم متابولیک می تواند در کنار اصلاح سایر عوامل خطر این بیماری مورد توجه قرار گیرد..