بررسی عوامل پیشگویی کننده رفتار خشونت آمیز مردان علیه زنان در شهرستان پیرانشهر بر اساس تئوری شناختی اجتماعی در سال 1395

Abstract

مقدمه و هدف: علیرغم مطالعات رو به رشدی که در زمینه خشونت علیه زنان از دیدگاه های مختلف در حال انجام است، کمتر مطالعه ای یافت می شود که این رفتار را از دیدگاه شناختی-اجتماعی در میان مردان متأهل و با استفاده از یک چارچوب تئوریک مناسب مورد بررسی قرار دهد. لذا این مطالعه توانایی پیش بینی کنندگی ویژگی های شناختی اجتماعی را در توضیح رفتار خشونت آمیز علیه زنان در بین نمونه هایی از مردان متأهل با استفاده از نظریه شناختی اجتماعی مورد بررسی قرار داد. روش کار: این پژوهش از نوع مطالعات مقطعی با رویکرد توصیفی-تحلیلی بود که در سال 1395 بر روی مردان متأهل پیرانشهر صورت پذیرفت. دادها از طریق تکمیل پرسشنامه محقق ساخته توسط 576 مرد متأهلی که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از میان 5 دهستان پیرانشهر انتخاب شده بودند، جمع آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری Spss ورژن 21 و Mplus ورژن 2/6 صورت پذیرفت. نتایج: یافته های حاصل از مطالعه نشان داد که 2/76 درصد از مردان مطالعه (439 نفر) دارای رفتار خشونت آمیز علیه زنان بودند. از میان متغیرهای جمعیت شناختی بیسوادی، شغل کشاورزی، داشتن درآمد بین یک تا دو میلیون و همچنین در ازدواج اول بسر بردن به ترتیب 12/2، 27/3، 37/2 و 08/2 بار موجب افزایش شانس رفتار خشونت آمیز علیه زنان شده است. علاوه براین، مردانی که با افراد غیر فامیل ازدواج کرده بودند و آنهائیکه سیگار می کشیدند، شانس بیشتری برای بروز رفتار را گزارش نمودند. از سوی دیگر، در بررسی اثر پیشگویی کنندگی سازه های تئوری شناختی اجتماعی بر رفتار خشونت علیه زنان، مشخص گردید که تنها سازه یادگیری مشاهده ای بود که بطور معنی داری 20% شانس رفتار خشونت آمیز علیه زنان را کاهش می داد و سازه های پیامدهای مورد انتظار و تکانشگری به ترتیب 12 و 6 درصد شانس رفتار خشونت آمیز علیه زنان را افزایش می دادند. نتایج حاصل از بررسی مدل مفهومی نیز برازش مناسبی برای مدل معادلات ساختاری تعیین کنندگی متقابل فراهم نمود. بحث ونتیجه گیری: بررسی عوامل موثر در بروز رفتار خشونت آمیز علیه زنان در چهارچوب تئوری شناختی اجتماعی مشخص نمود که از میان سازه های این تئوری، یادگیری مشاهده ای و پیامدهای مورد انتظار مهم ترین پیش بینی کننده رفتار خشونت آمیز مردان علیه زنان بود. علاوه براین، مشخص گردید که نه تنها عوامل شناختی خشونت علیه زنان و محیط را تحت تأثیر قرار می دهند، بلکه عوامل محیطی نیز متقابلا بر عوامل شناختی و رفتار تأثیر گذار هستند.