بررسی تغییرات زمانی و مکانی غلظت BTEX و استایرن در هوای شهر تبریز و ارزیابی خطر بهداشتی

Abstract

ترکیبات آلی فرار (VOCs) از آلایندههای متداول هوا بوده و انتشار آن‌ها به محیط عمدتاً از طریق وسایل نقلیه موتوری و فعالیتهای صنعتی صورت میگیرد. این ترکیبات بر کیفیت هوا تأثیر قابل‌ توجهی گذاشته و موجب اثرات سوء بر سلامت انسان می‌شوند. مطالعه حاضر، به ‌منظور بررسی غلظت ترکیبات بنزن، تولوئن، زایلن و استایرن، تغییرات مکانی و زمانی، تعیین پتانسیل تشکیل ازن (OFP) و ارزیابی ریسک بهداشتی در هوای کلان‌شهر تبریز واقع در شمال غرب ایران انجام گرفت. محدوده غلظت ترکیبات BTX و استایرن از 46/0 تا 32/69 میکروگرم در متر مکعب گزارش شد. تغییرات روزانه اختلاف معنیداری بین غلظت‌های صبح و عصر نشان داد که عمدتاً بالاترین غلظت‌ها در ساعات غروب مشاهده گردید. هم‌چنین در بررسی تغییرات مکانی حداکثر غلظت ترکیبات BTX و استایرن در مناطق صنعتی یافت شد. محدوده مقادیر OFP محاسبه‌شده در فصول زمستان و تابستان به ترتیب از 26 تا 418 و 16 تا 725 میکروگرم در مترمکعب بود. میانگین نسبت T/B با مقدار 84/1، ناشی از احتراق سوخت وسایل نقلیه موتوری است که به‌ عنوان منابع اصلی انتشارات VOCs می‌باشد. ریسک غیرسرطانزایی آلایندههای مورد مطالعه کمتر از حد توصیه‌ شده USEPA و WHO بهدست آمد. اگرچه، ریسک سرطانی برای آلاینده بنزن با مقدار 6-10×82/7، بیش از مقدار آستانه 6-10×1 بود.