تاثیر اجرای برنامه مدون توانمندسازی طراحی شده بر خودکارآمدی مادر و آمادگی ترخیص نوزاد از بخش مراقبت های ویژه نوزادان: یک کارآزمایی بالینی کنترل شده
Abstract
چکیده: مقدمه: دوره انتقال از بیمارستان به منزل در نوزادان نارس، یک دوره بحرانی برای والدین است و بسیاری از آنها در شرایطی از بیمارستان مرخص می شوند که نیاز به مراقبت بیشتر و پیگیری دقیق تر دارند. بنابراین قبل از انتقال نوزاد به منزل، نیاز به طراحی برنامه و مداخلات مراقبتی مناسب می باشد، لذا این مطالعه با هدف بررسی تاثیر اجرای برنامه مدون توانمندسازی بر خودکارآمدی مادر و آمادگی ترخیص نوزاد از بخش مراقبت های ویژه نوزادان انجام گرفت.
روش: این مطالعه، یک کارآزمایی بالینی از نوع پیش و پس آزمون است، 60 نوزاد نارس و مادران آنها، از بخش مراقبت های ویژه نوزادان شهر کرمانشاه به روش نمونه گیری آسان انتخاب شده و به دو گروه کنترل و آزمون تخصیص یافتند. مادران در گروه کنترل، مراقبت های معمول بخش را دریافت کردند و در گروه آزمون، علاوه بر مراقبتهای روتین، مداخله مورد نظر با ارائه مطالب آموزشی به صورت مکتوب در یک کتابچه راهنما، یک فایل الکترونیکی تصویری (CD) علاوه برآموزش چهره به چهره به مادران (شامل: آموزش های شستن دست، تغذیه، تمرین ساکینگ، دارو دادن، لمس و ماساژ، حمام دادن، وظایف تکاملی، پیشگیري از عفونت، نشانه های خطر در نوزاد و احیای نوزاد) در طی سه جلسه داده شد. با توجه به سطح نارسی و یا شرایط پزشکی نوزاد، دفعات اول مراقبت هاي ياد شده توسط پژوهشگر در حضور مادر و همراه با آموزش نحوه انجام آن صورت گرفت و در صورتي كه مهارت مادر در انجام آن، مورد تأييد همكار پژوهشگر (شاغل در بخش NICU) قرار گرفته بود، دفعات بعدي مراقبت، توسط خود مادر انجام شد و پژوهشگر بر تمرینات مادران نظارت و بازخوردهای لازم ارائه نمود.
جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه ها شامل اطلاعات دموگرافیک مادر و نوزاد، پرسشنامه خودکارآمدی و رضایتمندی مادران در دو نوبت (بدو پذیرش و قبل از ترخیص) جمع آوری گردید. آمادگی ترخیص از طریق تکمیل چک لیست در دو نوبت (بدو پذیرش و قبل از ترخیص) توسط پژوهشگر مشاهده گردید. همچنین در زمان ترخیص، مدت اقامت نوزاد در بیمارستان ثبت شده و وضعیت بستری مجدد نوزاد 15 روز پس از ترخیص ، از طریق تماس تلفنی با مادر پیگیری و در فرم ثبت گردید. سپس داده ها با آزمون آماری تی مستقل و تی زوجی تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: میزان خودکارآمدی مادران، در کلیه ابعاد به جز بعد میزان اهمیت (202/0P=)، در گروه مداخله افزایش معنی داری نسبت به گروه کنترل داشته است (01/0>P). نمره کل آمادگی ترخیص مادران در گروه مداخله (با 65/44 نمره افزایش) به طور معنی‌داری از نظر آماری بیشتر از گروه کنترل (با 41/33نمره) افزایش یافته بود (01/0>p). تغییر میزان رضایتمندی مادران در هر دو گروه کنترل و مداخله، قبل از ترخیص به طور معنی داری نسبت به ابتدای مطالعه افزایش داشت (001/0 (P<. اما میزان رضایت مندی مادران در گروه مداخله به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود (001/0(P<. همچنین میانگین مدت اقامت نوزاد در بیمارستان در گروه مداخله (79/14 روز) نسبت به گروه کنترل (43/20روز) به طور معنی‌داری از نظر آماری کوتاهتر بود (01/0>p). میزان بستری مجدد در طی 15 روز پس از ترخیص در گروه مداخله (9/6%) بوده که به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل (7/26%) بود (043/0P=).
نتیجه گیری: اجرای برنامه توانمندسازی طراحی شده برای ترخیص، میزان خودکارآمدی و آمادگی مادران برای ترخیص را افزایش داده و توانست مدت اقامت نوزاد در بیمارستان و میزان بستری مجدد نوزاد را کاهش داده و افزایش رضایتمندی مادران را به دنبال داشته باشد. با مشارکت فعال مادران در مراقبت از نوزادشان، علاوه بر کاهش عوارض و آسیب های نوزادی، از هزینه های پزشکی نیز کاسته شده و تخت خالی مورد نیاز برای پذیرش نوزادان نیازمند را فراهم می گردد.