فرایند اداره چالش های دوره نوجوانی توسط والدین: یک مطالعه نظریه پایه

Abstract

چکیده مقدمه: نوجوانی سرآغاز تحولات جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است. رشد یک نوجوان در خانواده، محیط اجتماعی و زمینه فرهنگی که در آن زندگی می کند اتفاق می افتد و حیاتیترین عامل در تکامل و سلامت نوجوانان، خانوداه و والدین می باشد. خانواده ها در مرحله انتقال فرزند از یک مرحله رشد به مرحله بعدی در معرض مشکلاتی قرار می گیرند. اگر عوامل تأثیر گذار بر نوجوان، نظیر والدین و اجتماع به گونه ای مناسب سازمان یافته باشند، مسائل حاد در این دوره بروز نخواهد کرد. در سال های اخیر تحولات اجتماعی و فرهنگی باعث رشد سبک های زندگی جدید در خانواده های ایرانی شده است. بنابراین ویژگی های پر چالش این رده سنی و زندگی در عصر نوین، ضرورت کشف و تبیین بسیاری از تعاملات را در خانواده ها مطرح کرده است. با توجه به اینکه انتقال والدین از مرحله کودکی به نوجوانی فرزندشان حالت فرآیندی دارد، روش گرانددتئوری با هدف شناسایی، توصیف و تفسیر فرآیندهای تعاملی بین نوجوانان و والدین در متن خانواده و اجتماع، می تواند رویکرد مناسبی باشد. لذا این مطالعه با هدف تبیین فرایند اداره چالش های دوره نوجوانی توسط والدین انجام شده است. روش پژوهش: این مطالعه کیفی با رویکرد گرانددتئوری انجام شد. مشارکت کنندگان والدین دارای فرزند نوجوان شهر تبریز بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و نظری وارد مطالعه شدند. 13 مادر و 10 پدر، 3 نوجوان و 2 پدربزرگ و مادربزرگ مورد مصاحبه قرار گرفتند. جمع آوری داده ها با مصاحبه های عمیق رو در رو صورت گرفت و تا زمان اشباع داده ها ادامه یافت. تجزیه و تحلیل داده ها با روش کوربین و اشتراوس (2008) انجام شد. برای تامین دقت و استحکام مطالعه چهار معیار لینکولن و گوبا مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: در تحلیل داده ها برای زمینه، پنج طبقه اصلی «رویارویی با تغییرات نوجوانی»، «دین گرایی والدین»، «تعدیل در نقش پدر»، «زیستن در قاب آینده» و «چالش های زندگی حال حاضر» شناسایی شد. تحلیل داده ها برای فرایند شامل دو طبقه اصلی مربوط به استراتژی ها با عناوین «والدتحولی» و «جهت دهی به فرزند» و سه طبقه اصلی مربوط به پیامدها با نام های «مهار فرزند»، «منفعل ماندن والدین» و «رسیدن والدین به احساس آرامش» بود. تحلیل نهایی نشان داد که در فرآیند اداره چالش های نوجوانی، والدین با ایجاد تغییراتی در خود، قلمروی تعیین شده برای فرزند را تعدیل کرده و با روش های جهت دهی می کوشند که او را در قلمرو جدید نگه دارند. بر این اساس طبقه مرکزی مطالعه تحت عنوان «بازتعریف هدایت شده» نامگذاری شد. نتیجه گیری: کشف فرآیند اداره چالش های نوجوانی توسط والدین، می تواند راهنمای مناسبی برای مراقبین سلامت و بویژه پرستاران در جهت توسعه خدمات آموزشی و مشاوره ای برای خانواده ها باشد. پرستاری خانواده محور و مداخلات مدرسه محور می تواند باعث برقراری ارتباط مؤثر بین والدین و فرزندان نوجوان گشته و منجر به کاهش تعارضات بین آن ها شود. همچنین با فراهم نمودن استراتژی های حمایتی و مناسب متمرکز بر والدین، می توان پی-آمدهای منفی حاصل از این دوره را کاهش داد و گامی مهم در جهت ارتقای بهداشت روان نوجوانان برداشت.

کلید واژه: والدین، نوجوان، خانواده،گراندد تئوری