بررسی ارتباط عملکرد شناختی، خودکارآمدی و سطح فعالیت فیزیکی روزانه با کنترل قند خون و مقایسه آن ها بین دو گروه با کنترل مناسب و نامناسب قند خون در بیماران سالمند مبتلابه دیابت نوع دو

Abstract

چکیده: مقدمه: افزایش شیوع دیابت در جمعیت سالمندان و دشواری در مدیریت این بیماری مزمن، نیازمند درک عمیق‌تری از همه ی عوامل مؤثر بوده و به یک رویکرد حساس‌تر و فردی برای برنامه‌ریزی در برنامه‌های درمانی نیاز دارد، طبق نتایج پژوهش‌های مختلف، سالمندان مبتلابه دیابت در معرض بروز اختلالات شناختی پیش‌رونده و دمانس، ضعف عضلانی و کاهش اعتماد به توانایی‌های خود می باشند و با توجه به اهمیت کنترل قند خون در این بیماران بر آن شدیم تا مطالعه‌ای باهدف بررسی ارتباط مابین عملکرد شناختی (حافظه، آگاهی به زمان و مکان، یادآوری و توجه)، خودکارآمدی و سطح فعالیت فیزیکی با سطح هموگلوبین گلیکوزیله 1(HbA1c) و کنترل قند خون در بیماران سالمند مبتلابه دیابت نوع دو انجام دهیم. مواد و روش مطالعه: مطالعه حاضر به روش توصیفی مقطعی با نمونه‌گیری در دسترس انجام‌شده است. در این مطالعه 290 شرکت‌کننده واجد شرایط)بیماران سالمند بالای 65 سال مبتلابه دیابت نوع دو مراجعه‌کننده کلینیک) در فاصله آبان تا اسفند سال 1395 شرکت کردند،، ابزارهای مورداستفاده شامل آزمون مختصر وضعیت ذهنی (MMSE )جهت بررسی عملکرد شناختی، مقیاس خودکارآمدی در مدیریت دیابت (DMSES) جهت بررسی خودکارآمدی و فعالیت‌های روزانه و ابزاری زندگی (IADL,ADL) جهت بررسی سطح فعالیت فیزیکی روزانه و فرم مشخصات دموگرافیکی می باشد که پرسشنامه¬ی MMSE توسط پژوهشگر در مصاحبه ی چهره به چهره و بقیه ی پرسشنامه‌ها توسط بیماران تکمیل گردید، بیماران بر اساس سطح HbA1C خونی به دو گروه کنترل‌شده (<7 HbA1c) و کنترل نشده (>7 HbA1c (تقسیم شدند، داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS ورژن 16 مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که عملکرد شناختی با کنترل قند خون دارای ارتباط معنی‌داری می باشد (05/≥p) اما طبق نتایج آزمون رگرسیون رتبه‌ای، با تعدیل متغیرهای مخدوش گر سن، جنس، تأهل، سیگار، تحصیلات و وضعیت اقتصادی ارتباط بین عملکرد شناختی و کنترل قند خون معنادار نبود(13/0= p)، خودکارآمدی با کنترل قند خون حتی با تعدیل متغیرهای مخدوش گر سن، جنس، تأهل، سیگار، تحصیلات و وضعیت اقتصادی دارای ارتباط معنادار می باشد(05/≥p)، فعالیت‌های روزانه و ابزاری زندگی نیز دارای ارتباط معناداری با کنترل قند خون بودند(05/≥p) اما فعالیت‌های ابزاری زندگی با تعدیل متغیرهای مخدوش گر مذکور دارای ارتباط معنادار نمی باشد(104/0= p)، همچنین از بین متغیرهای دموگرافیکی فقط متغیرهای میزان تحصیلات، وضعیت اقتصادی، مدت ابتلا به دیابت و سطح HBA1C در یک سال با کنترل قند خون دارای ارتباط معناداری بودند(05/≥p)، عملکرد شناختی دارای ارتباط معنادار با سطح تحصیلات و وضعیت جسمانی بود(05/≥p) و خودکارآمدی دارای ارتباط معناداری با سطح A1C، مدت ابتلا به دیابت، مدت مصرف سیگار و وضعیت اقتصادی و وضعیت جسمانی بود(05/≥p). نتیجه گیری: یافته‌های حاصل از این مطالعه می‌تواند زمینه‌ای فراهم کند تا برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در رابطه با کنترل دیابت (انجام اقداماتی در رابطه با افزایش خودکارآمدی)، جلوگیری از عوارض آن (اختلال در عملکرد شناختی و کاهش سطح فعالیت فیزیکی) و پایبندی بیشتر بیماران نسبت به فرآیند درمان دقیق‌تر و مؤثرتر باشد و همچنین موجب طراحی برنامه‌های مؤثر و مداخلات کاراتر درزمینه ی مراقبت از دیابت شده و دیدی وسیع‌تر درزمینه ی آموزش، به آموزشگران دیابت ارائه می‌نماید.

1 هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) یک آزمایش خونی است که نشانگر میانگین قند خون فرد در طی 2 تا 3 ماه گذشته است، نتایج این آزمون نشان می‌دهد که چند درصد از هموگلوبین خون با قند ترکیب‌شده است، که هر چه این درصد بالاتر باشد، نشانگر بالا بودن متوسط میزان قند خون است.