اثر پیوند چربی قهوه‌ای بر فاکتور‌های متابولیک و هورمون‌های جنسی خون و ترکیب مواد مغذی و وضعیت آنتی‌اکسیدانی شیر در رت‌های چاق و با وزن طبیعی
Abstract
هدف
بافت چربی قهوه‌ای (Brown Adipose Tissue, BAT) متابولیسم بالایی داشته و افزایش فعالیت آن به کاهش وزن، بهبود چاقی و کنترل قند خون کمک می‌کند. لذا مطالعات بسیاری با هدف مبارزه با بیماری‌های متابولیک (مانند چاقی و دیابت) تلاش می‌کنند تا مقدار آن را افزایش دهند. با توجه به اثرات این بافت بر چاقی و دیابت، احتمال می‌رود افزایش آن بتواند به کنترل چاقی و دیابت در بارداری و شیردهی نیز کمک نماید، با توجه به اینکه عوارض احتمالی افزایش این بافت (مانند تولید رادیکال‌های آزاد ناشی از متابولیسم یا مصرف مواد مغذی مورد نیاز مادر و نوزاد) تا‌کنون به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است، این مطالعه با هدف تعیین اثرات حذف یا افزایش BAT در دوران بارداری و شیردهی رت‌های ماده چاق و نوزادان آنها انجام گردید.
مواد و روش‌ها
80 رت ماده نژاد ویستار (سن 4 هفته و وزن ≥70 گرم) وارد مطالعه شدند. برای القای چاقی به مدت 2 ماه تحت رژیم غذایی کافه‌تریا یا کنترل قرار گرفتند. سپس رت‌ها تحت جراحی پیوند BAT قرار گرفته و گروه‌بندی شدند: گروه "کنترل – کنترل"، "کنترل – شم"، "کنترل – اهدا کننده"، "کنترل – گیرنده"، "کافه‌تریا – کنترل"، "کافه‌تریا – شم"، "کافه‌تریا – اهدا کننده" و "کافه‌تریا – گیرنده". 3 هفته پس از بهبودی، رت‌ها در مواجهه با جفت نر باردار شدند. طی شیردهی در 5 نوبت نمونه شیر رت‌ها جمع‌آوری و جهت اندازه‌گیری ترکیب مواد مغذی وآنتی‌اکسیدانی استفاده شد. در انتها پس از اتمام شیردهی رت‌ها کشته شده و به منظور ارزیابی شاخص‌های خونی (قند، انسولین، چربی و هورمون‌های جنسی) خون‌گیری انجام شد. آنالیز آماری توسط نرم افزار SPSS (نسخه 23) با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری 05/0p < انجام شد.
یافته‌ها
نتایج مطالعه حاکی از عدم عوارض جانبی ناشی از پیوند BAT در دوران بارداری و شیردهی بود مرگ در فرزندان در حین شیردهی مشاهده شد بگونه ایکه در رژیم غذایی کافه‌تریا نسبت به غذای معمولی بیشتر بود (01/0 > p) اما اختلاف بین گروهی یافت نشد. حذف BAT منجر به افزایش و دریافت آن منجر به کاهش وزن در رت‌های مادر و نوزادان شد. وزن تولد نوزادان فقط در گروه کافه‌تریا – گیرنده نسبت به کنترل – گیرنده بیشتر بود (05/0p <). رژیم غذایی کافه‌تریا منجر به اختلال در الگوی لیپیدی (با افزایش TG و LDL و کاهش HDL) و مقاومت انسولین (قند خون ناشتا، انسولین و HOMA-IR) در رت‌های مادر شد که این اثرات در گروه اهدا کننده بیشتر بود (01/0p <) و پیوند چربی قهوه‌ای قادر بود تا حدودی با این اختلالات متابولیک مقابله کند. تغییرات هورمونی معنی‌دار درگروه‌ها مشاهده نگردید. همچنین تغییراتی در ترکیب شیر شامل چربی کل، اسیدهای چرب و برخی از موادمعدنی گزارش شدبه این صورت که در اثر رژیم کافه‌تریا چربی کل شیر افزایش یافت (001/0p <) و در گروه‌هایی که جراحی شده بودند آهن شیر به طور معنی‌داری کمتر بود (01/0p <).
نتیجه‌گیری
یافته‌های این مطالعه تجربی حاکی از این است که افزایش BAT در عوامل متابولیک ناشی از رژیم کافه‌تریا اثرات نسبتا سودمندی دارد و همچنین عوارض به خصوصی ناشی از افزایش BAT در بارداری و شیردهی مشاهده نشد. تحقیقات بیشتری برای تایید این یافته‌ها مورد نیاز است.