مدل سازی و تحلیل کیفی منابع آب شرب زیر زمینی با استفاده ازPCA و GIS در روستاهای حاشیه غربی دریاچه ارومیه

Abstract

آبهای زیرزمینی یک منبع مهم برای تأمین آب شرب بسیاری از جوامع میباشد. ساختار زمینشناسی هرر منطقه نقش بسیار مهمی در کیفیت آب به ویژه جنبههای شیمیایی آن دارد و میتوان گفت کره کیفیرت ومرومی آبهای زیرزمینی هر منطقه، تابعی از ساختار زمینشناسی همان منطقه است. در این میان منابع انسانی همچرون آلودگی ناشی از فاضلابهای شهری، صنعتی، کشاورزی و انواع پسماندها نیز بر کیفیت منابع آب ترأییر دارنرد. به منظور حفظ سلامت مصرفکنندگان بررسی کیفیت و ووامل از نظر هیدروژئوشیمیایی ضروری میباشد. منطقهی مورد مطالعه روستاهای واقع در حاشیهی غربی دریاچهی ارومیه در استان آذربایجان غربری شرامل پنج شهرستان ارومیه، سلماس، نقده، مهاباد و میاندوآب میباشد. هدف اصلی مطالعه حاضر پهنهبندی و تحلیرل کیفی منابع آب شرب روستاهای همجوار با دریاچه ارومیه در پنج شهرستان ارومیره، سرلماس، نقرده، مهابراد و میاندوآب با استفاده از سامانهی اطلاوات جغرافیایی GISمیباشد. جمعا از 121چراه و چشرمه ی آب شررب نمونهگیری به ومل آمد که در مجموع 101روستا را تحت پوشش قرار داد. تمامی پارامترهای فیزیکوشیمایی به همراه گروهی از فلزات سنگین بالغ بر 21نوع فلز از جمله آرسنیک اندازهگیری شد، سپس با اسرتفاده از نرر - افزار Arc GISنقشههای مربوط به پارامترهای فوق برای کرل منطقرهی مرورد مطالعره و همچنرین بره تفکیرک شهرستان تهیه و تفسیر گردید. نمودارهای پایپر، استیف، شولر و ویلکوکس جهرت تفسریر کیفری آبهرا رسرم شدند. در نهایت آنالیز آماری PCAو نمودار همبستگی برای دادهها ترسیم و تفسیر گردیده و پارامترها از لحاظ تطابق با استانداردها مورد بررسی قرار گرفت. در برخی از منابع مشکلاتی از قبیل فقدان حصارکشی و یا نزدیکی محل چاه به منبع آلودگی وجود دارد که2 میتواند در کیفیت آب شرب استحصالی از چاه تاییرگذار باشد. میزان pHتنها در منبرع آب روسرتای کشرتیبان ارومیه کمتر از حد استاندارد و برابر 3/13بود. TDSبیش از 00درصد آبهای زیرزمینی نمونهبرداری شده در محدودهی 000-1000 mg/lقرار داشته که مشکلی از لحاظ مصرف آشامیدن نداشته و در محدودهی مطلوب قرار دارد، در بقیه منرابع آب روسرتاها ماننرد قولنجی (چاه یک و دو)، کشتیبان، قهرمانلوی ولیا، خاندا ، حمزه کنردی، برگشراد و ...، مقردار ،TDSکمری از محدودهی 1000 mg/lتجاوز کرده که براساس دیاگرا شولر آب برای آشامیدن نامطلوب است. با توجه به نقشه GISمیتوان گفت که آبهای زیرزمینی مناطق شمالی و قسمتی در جنروب منطقره مرورد مطالعه میزان ECنسبتا بالایی دارند که میتواند ناشی از تأییر بافت زمینشناسی در منطقره باشرد. برا توجره بره اینکه در برخی روستاها، آب توزیع شده از نظر برخی آنیونها و کاتیونها و مقدار امرلا و آرسرنیک بره هری وجه مناسب شرب نبوده، لذا بایستی برای جایگزینی یا تصفیه این منابع اقدا لاز به ومل آید.