ارزیابی عملکرد تجهیزات بی خطر سازی پسماندهای عفونی تولیدی بیمارستان ها: مطالعه موردی در بیمارستان های شهر تبریز

Abstract

مقدمه: عدم مدیریت صحیح، بی خطرسازی و دفع اصولی پسماندهای بیمارستانی نقش عمده ای در گسترش بیماریهای واگیردار در میان افراد جامعه و همچنین ایجاد آلودگیهای زیست محیطی دارد. طبق ماده 46قانون مدیریت پسماندهای پزشکی ایران، بیخطرسازی پسماندهای عفونی و تیز و برنده توسط مراكز عمده تولیدكننده پسماند پزشکی ویژه (مانند بیمارستانها) و در شهرهای متوسط و بزرگ باید در محل تولید انجام شود. بنابراین اكثر بیمارستان ها اقدام به نصب سیستم های on-siteبی خطرسازی پسماندهای بیمارستانی نموده اند. بمنظور نظارت بر حسن اجرای فرایند بیخطرسازی و امحاء اصولی پسماندهای عفونی ضروریست تجهیزات بیخطرسازی پسماندهای عفونی به صورت دورهای مورد پایش و ارزیابی قرار گیرند. تاكنون مطالعات بسیاری در مورد خصوصیات، مقررات، مدیریت، تصفیه و دفع پسماندهای پزشکی انجام شده است اما در حال حاضر در منابع علمی و اجرایی اطلاعات كمتری در ارتباط با نحوه عملکرد سیستم های بیخطرسازی و امحاء پسماندهای بیمارستانی موجود میباشد. لذا هدف از این مطالعه، ارزیابی عملکرد تجهیزات بیخطرسازی پسماندهای عفونی مورد استفاده در بیمارستانهای شهر تبریز میباشد. مواد و روش ها: دراین مطالعه از بین 22بیمارستان موجود در شهر تبریز، 01بیمارستان كه دارای انواع سیستمهای امحاء پسماندهای بیمارستانی هستند (اتوكلاو، هیدروكلاو، گندزدای شیمیایی و حرارت خشک) انتخاب شد. دادهها بر اساس بازدید از بیمارستانهای منتخب، تکمیل چک لیست و اجرای پایش های میکروبی، شیمیایی و مکانیکی در یک دوره 4ماهه جمع آوری شد. در طول دوره پایش یکی از سیستمهای بیخطرساز به علت نقص فنی از مرحله پایش حذف شد. با توجه به اینکه دستگاههای بیخطرساز موجود در بیمارستان ها در2 صورت بروز مشکل فنی، پسماندهای عفونی تولیدی بدون اجرای فرایند بیخطرسازی برای دفع نهایی ارسال میگردد، نتیجه پایش برای دستگاه های غیر فعال مثبت در نظر گرفته شد. نتایج: بر اساس نتایج پایش شیمیایی، 93درصد از اتوكلاوهای مورد مطالعه دارای مشکلات عملیاتی در پیش خلاء، نشت هوا، نفوذ ناكافی بخار به داخل مواد زائد و یا خرابی پمپ خلاء میباشد. همچنین نتایج پایش بیولوژیکی، بیانگر مثبت بودن كشتها در 55درصد موارد بود. اكثر تجهیزات بیخطرساز پسماندهای بیمارستانی، برای زائدات شیمیایی و دارویی، رادیواكتیو و اعضاء بدن انسان نامناسب می باشند. نتیجه گیری: در حال حاضر بیشتر زائدات عفونی تولید شده توسط مراكز عمده تولید كننده پسماندهای پزشکی ویژه ( 55درصد) بدون گندزدایی، به محل دفن ارسال شده و همراه با پسماندهای شهری دفع میگردند. حدود 91درصد تجهیزات بیخطرساز پسماندهای عفونی دارای مشکلاتی در نگهداری و بهره برداری میباشند كه شرایط فعلی بهره برداری و نگهداری این سیستم ها نشان دهنده اتلاف هزینه ها و منابع انسانی میباشد. برای بهبود وضعیت، وزارت بهداشت و سازمان حفاظت محیط زیست باید نظارت مستقیم بر نحوه مدیریت و بیخطرسازی پسماندهای پزشکی را داشته باشند