بررسی خطای انسانی با رویکرد فرهنگ خطا پذیری(Just culture) در بخش های بستری بیمارستان های شهر اردبیل

Abstract

زمينه و اهداف: فرهنگ خطاپذیری به مفهوم رویكرد منطقی ب موضوع خطای انسانی و پذیرش جائزالخطا بودن انسان می باشد. ارزیابی خوب از فرهنگ خطا پذیری ( ( ) Just Cultureحاکم بر یک سازمان لازمه طراحی و پیاده سازی اقدامات پیشگیرانه موثر برای کاهش رویدادها و آسیب هاست. این مطالع برای اولین بار در کشور با هدف معرفی اولین پرسشنامه ارزیابی فرهنگ خطاپذیری در کشور و نیز بررسی خطای انسانی با رویكرد فرهنگ خطاپذیری در بخش های بسیاری بیمارستانهای شهر اردبیل اجرا گردید. روش کار: این مطالعه تحلیل- توصیفی از نوع مقطعی به روش خود اظهاری و بررسی اسنادی و با استفاده از ابزار پرسشنامه ای و فرم گزارش دهی انجام گردید. حجم نمونه برابر 330نفر محاسبه گردید که به جهت محدودیت های دسترسی، 305نفر از بین پرستاران و مسئولین بیمارستانی انتخاب گردید. ابزارهای استفاده شده پرسشنامه فرهنگ خطاپذیری ) Just Culture Questionnaire(JCQو فرم گزارش دهی خطا بودند. در این مطالعه ابتدا نسخه فارسی پرسشنام JCQبه روش استاندارد forward and backward translationتهیه گردید. برای بررسی روائی محتوائی، پرسشنامۀ مذکور در قالب فرم طراحی شده ای به 28 نفر از اعضای پانل خبرگان در رشته ی ارگونومی ارسال گردید و بر اساس نظرات اعلام شده، شاخص روایی محتوایی ) (CVI و نسخه روائی محتوایی ) (CVRمحاسبه گردید. پایایی پرسشنامه بعد از تكمیل آن توسط 221 نفر از پرسنل درمانی بیمارستانهای شهر اردبیل مورد بررسی قرار گرفت. برای ارزیابی خطا در بخش های بسیاری نیز از فرم محقق ساخته گزارش دهی خطا، استفاده شد. داده های مربوط به خطاهای گزارش شده به واحد بهبود کیفیت و نیز بصورت خود اظهاری با استفاده از فرم گزارش دهی خطاها در طول یک سال گذشته ( ،)1392جمع آوری گردید. کلیه داده های جمع آوری شده در نرم افزار آماری SPSS-16وارد گردید و ضمن محاسبه شاخص های آماری مرکزی و پراکندگی، از آزمون های آماری نظیر One-way ANOVAآزمخون تعقیبی توکی و نیز آزمون همبستگی پیرسون مناسب با اهداف و فرضیات مطالعه برای تجزیه و تحلیل داده استفاده گردید. یافته ها: بر اساس مقادیر CVIو ، CVR روایی محتوایی پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت. گستره آلفای کرونباخ حیطه های مختلف فرهنگ خطاپذیری از 0/655تا 0/825و مقغیرآن برای کل پرسشنامه 0/894 بدست آمد که نشان می دهد گویه های پرسشنامه در تمامی ابعاد مورد سنجش از همسانی درونی پایینی برخوردار است . از طریق جمع آوری خطاهای گزارش شده به واحد بهبود کیفیت بیمارستانهای مورد مطالعه بجز بیمارستان امام، تعداد 149مورد خطا و از طریق خود اظهاری کارکنان در طول مطالعه تعداد 225 مورد خطا ثبت گردید. میزان مشارکت در مطالعه 72/5درصد بود( تعداد 221 نفر ). نتایج نشان داد که امتیاز کلی فرهنگ خطاپذیری در بیمارستانهای شهر اردبیل مطلوب بوده. همچنین، بین فرهنگ خطاپذیری در بیمارستانهای دولتی و خصوصی اردبیل تفاوت معنی دار وجود ندارد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که بین میزان گزارش دهی خطا و فرهنگ خطاپذیری ارتباط مستقیم وجود دارد. نتيجه گيری: این مطالعه نشان داد که پرسشنامه فارسی JCQابزاری مناسب با روایی و پایایی قابل قبول بوده و برای ارزیابی فرهنگ خطا پذیری در سازمان ها و محیط های کار ایرانی قابل استفاده می باشد. همچنین فرهنگ خطاپذیری مطلوب در سیستم مراقبت های بهداشتی و درمانی می تواند گزارش خطاهای انسانی تسهیل کرده و انجام اقدامات پیشگیرانه بهنگام را ممكن سازد