بررسی میزان دریافت روزانه نیترات در شهرهای ورزقان و پارس آباد مغان و ارتباط آن با شیوع سرطان های گوارش (معده)

Abstract

مقدمه: نیترات یکی از عناصر ضروری برای گیاهان و خاک است. آلودگی به نیترات زمانی اتفاق می افتد که گیاهان بیش از نیاز خود نیترات را دریافت کنند. اگرچه نیترات برای انسان در کمتر از حد استاندارد غیر سمی است ولی ممکن است در داخل بدن تبدیل به نیتریت شده و با آمین ها و آمید ها واکنش داده و تولید ترکیبات نیتروزآمین کند که موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان معده شود. مقدار مجاز دریافت روزانه نیترات توسط سازمان بهداشت جهانی بین صفر و 7/3 میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن در روز اعلام شده است. مطالعات زیادی در دنیا، ارتباط بین وجود نیترات و نیتریت در آب آشامیدنی و مواد غذایی و سرطان های دستگاه گوارش را نشان داده اند. همچنین برخی مطالعات عدم وجود ارتباط کافی بین مورد فوق الذکر را بیان کرده‌اند. با عنایت با مباحث مطرح شده فوق و وجود برخی ابهامات و تضادها، انجام مطالعات بیشتر در ارتباط با عادات غذایی و میزان نیترات موجود در آب آشامیدنی و مواد غذایی مصرفی در ایران لازم به نظر می‌رسد. لذا هدف از این مطالعه تعیین میزان نیترات ورودی به بدن هر فرد در شهرهای ورزقان که رتبه سوم را در میزان شیوع سرطان دستگاه گوارش (معده) در کشور را دارد و در پارس آباد مغان با میزان شیوع پائین سرطان دستگاه گوارش (معده) می باشد. مواد و روش‌ها: در این مطالعه جهت تعیین نیترات در مواد غذایی عرضه شده در شهرهای ورزقان و پارس آباد مغان با مراجعه تصادفی به3 الی 5 مرکز خرده فروشی در فصول پاییز و بهار نمونه های مواد غذایی شامل گروه نان و غلات، حبوبات، سبزی‌ها و صیفی جات، میوه ها، مواد پروتئینی، لبنیات، چربی و روغن ها، قند و چای جمع آوری شد. نمونه های مواد غذایی پس از انتقال به آزمایشگاه شیمی محیط دانشکده بهداشت و تغذیه، پس از استخراج نیترات، به روش رنگ سنجی و با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد (در مجموع در دو شهر با در نظر گرفتن زیر نمونه 196 نمونه مواد غذایی و 20 نمونه آب آشامیدنی مورد آنالیز قرار گرفت). نتایج: نتایج نشان می دهد در مجموع میزان دریافت نیترات توسط یک نفر در شهر ورزقان در مجموع 53/597 میلی‌گرم در روز می‌باشد که با در نظر گرفتن متوسط وزن هر فرد به میزان 70 کیلوگرم میزان دریافت هر شخص به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز 53/8 میلی گرم بدست می آید. در شهر پارس آباد نیز میزان دریافت روزانه نیترات هر فرد 11/572 میلی‌گرم ( یا 17/8 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) می‌باشد که میانگین دریافت روزانه نیترات در هر دو شهر بسیار بیشتر از مقدار مجاز اعلام شده از سوی FAO/WHO و سایر مطالعات بود. نتیجه گیری: ارتباط دریافت روزانه نیترات در بین شهرهای ورزقان با میزان سرطان معده بالا در شمالغرب و شهر پارس آباد با میزان سرطان معده پایین از طریق spss و آزمون آماری نظیر two sample t-test آنالیز شد که در مجموع فقط اختلاف میزان نیترات از طریق آب آشامیدنی در بین دو شهر رابطه معناداری را نشان ‌داد ) (P-value <0.05 و میزان دریافت نیترات از سایر مواد غذایی رابطه معناداری حاصل نشد. در مجموع این میزان نیترات بدست آمده در دو شهر بسیار بالا بوده و نیاز به کنترل مواد غذایی و پایش آن می‌باشد.