تاثیر آموزش برنامه توانمند سازی بر خودکارآمدی روانی- اجتماعی و کیفیت زندگی بیماران دیابتی مرکز آموزش دیابت تبریز1386
Abstract
چکیده: مقدمه: با وجود پیشرفت هایی که در زمینه درمان دیابت بوجود آمده است هنوز هم بسیاری از افراد دچار عوارض مخرب این بیماری می شوند. در سال 1990 برنامه آموزشی توانمند سازی برای بیماران دیابتی معرفی گردید. این روش آموزشی بیشتر نقش یک راهنما را در مورد بیماران و مراقبین بهداشتی ایفا می کند. در مورد بیماران این نقش در ارتباط با شرکت فعالانه آنها در فعالیتهای خود مراقبتی مطرح می شود و در مورد مراقبین بهداشتی نیز راهنمای کمک آنها در زمینه کمک به بیماران در اتخاذ تصمیمات آگاهانه است. حال با توجه به اینکه برنامه توانمند سازی تحت تاثیر فرهنگ واقع می شود اجرای چنین برنامه ای در کشورهای آسیایی و شرقی چه نتایجی را در بر خواهد داشت ؟و تاثیر آن بر بهبود خود کارآمدی و کیفیت زندگی بیماران دیابتی چگونه خواهد بود ؟روش کار: پژوهش حاضر مطالعه ای نیمه تجربی است. هدف اصلی از این مطالعه تعیین تاثیر آموزش برنامه توانمند سازی بر خود کارآمدی و کیفیت زندگی بیماران دیابتی مرکز آموزشی دیابت دانشگاه علوم پزشکی تبریز می باشد. جامعه پژوهش شامل کلیه بیماران دارای پرونده در مرکز آموزش دیابت بیمارستان سینا در شهر تبریز می باشد. حجم نمونه بعد از انجام مطالعات مقدماتی برابر 22 نفر برآورد گردید که این تعداد به 30 نفر افزایش داده شد. نمونه های واجد شرایط با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. آموزش برنامه توانمند سازی بر اساس مدل پنج مرحله ای تغییر رفتار انجام شد. جهت ارزیابی خود کارآمدی روش اجتماعی از پرسشنامه توانمندسازی دیابت (DES) و جهت ارزیابی کیفیت زندگی بیماران دیابتی از ابزار سنجش کیفیت زندگی مختص دیابت ( ADDQoL ) استفاده شد. از آزمون من ویتنی برای مقایسه استفاده گردید. نتایج: توانمند سازی بیماران دیابتی موجب افزایش توانایی آنها در تعیین اهداف و افزایش تلاش افراد برای غلبه بر موانع موجود در راه رسیدن به اهداف می گردد. شرکت در جلسات توانمند سازی می تواند سبب افزایش تلاش بیماران برای کسب حمایتهای اجتماعی ، افزایش انگیزه ، افزایش قدرت تصمیم گیری ، اداره مناسب استرس های همراه با بیماری دیابت شود. بعلاوه تمایل بیماران دیابتی برای ایجاد تغییر رفتار افزایش یافته و کیفیت زندگی آنها به دنبال شرکت در جلسات آموزش برنامه توانمند سازی بهبود می یابد. بحث و نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نشان می دهد با وجود اینکه مفهوم خود تحت تاثیر فرهنگ قرار می گیرد اما برنامه توانمند سازی در کشورهای آسیایی مسلمان نشین قابل اجراست. اگرچه به نظر می سرد مطالعات دیگری نیز بهتر است در این زمینه انجام شود و در این مطالعات اثر آموزش برنامه توانمند سازی بر خود کارآمدی روانی اجتماعی و کیفیت زندگی بیماران دیابتی در طولانی مدت بررسی شود و در سایر کشورهای آسیایی غیر مسلمان نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.