تاثیر مشاوره پیش از بارداری بر سبک زندگی زنان: یک کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده

Abstract

چکیده: زمینه و هدف: انجام مراقبت پیش از بارداری و مدیریت یا تعدیل عوامل خطر قابل اصلاح به ارتقای سلامت زنان قبل از بارداری و به دنبال آن بهبود پیامدهای بارداری و کودکان منتهی می گردد. مشاوره پیش از بارداری یکی از اجزای مهم مراقبت پیش از بارداری است و سبک زندگی سالم پیش از بارداری در ارتقای سلامت زنان و نسل آینده نقش مهمی دارد. هدف از این مطالعه تعیین تاثیر مشاوره پیش از بارداری بر سبک زندگی (پیامد اولیه) و آگاهی از سبک زندگی سالم، جایگاه کنترل و استرس درک شده (پیامدهای ثانویه) بود. مواد و روش ها: این مطالعه بر روی 152 نفر زن 35 - 18سال سالم دارای قصد بارداری در یک سال آینده و مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی شهرستان بناب - ایران از اسفند ماه سال 1394تا آبان ماه 95 انجام گردید. شرکت کنندگان با روش بلوک بندی تصادفی به دو گروه مداخله (76 نفر) و کنترل (76 نفر) تخصیص یافتند. گروه مداخله 6 جلسه مشاوره گروهی، هفته ای دو جلسه در خصوص سبک زندگی سالم پیش از بارداری در حیطه های تغذیه و مصرف اسید فولیک، فعالیت بدنی و ورزش، استرس و مدیریت آن، مصرف سیگار یا در معرض دود سیگار قرار گرفتن، مواجهات محیطی، مصرف داروها، واکسیناسیون و بهداشت دهان و دندان دریافت کردند. پرسشنامه های سبک زندگی، آگاهی از سبک زندگی سالم، پرسشنامه چندوجهی جایگاه کنترل سلامت (جایگاه کنترل سلامت درونی، جایگاه کنترل سلامت قدرت دیگران، جایگاه کنترل سلامت شانس) و سوالات کنترل پیش از بارداری و پرسشنامه استرس درک پژوهشگر از طریق مصاحبه با مشارکت کنندگان تکمیل شدند. از آزمون repeated measure ANOVA برای آنالیز داده ها استفاده شد. نتایج: 70 نفر در گروه مشاوره و 72 نفر در گروه کنترل تا پایان مطالعه پیگیری و مورد آنالیز قرار گرفتند. دو گروه مداخله و کنترل از نظر مشخصات فردی - اجتماعی و نمرات پایه سبک زندگی و آگاهی، مولفه های جایگاه کنترل سلامت و کنترل پیش از بارداری و استرس درک شده همسان بودند. بر اساس آزمون repeated measure ANOVA با کنترل نمره پایه در بعد از مداخله، در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل، میانگین نمره سبک زندگی سالم (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 17/0.، فاصله اطمینان 95%= 13/0 تا 21/0) و آگاهی (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 8/7، فاصله اطمینان 95%= 9/6 تا 7/8) افزایش معنی دار آماری داشت. میانگین نمره جایگاه کنترل سلامت درونی در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی دار آماری داشت (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 1/1، فاصله اطمینان 95%= 5/0 تا 6/1)، میانگین نمره جایگاه کنترل پیش از بارداری در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل افزایش معنی دار آماری داشت (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 28/0، فاصله اطمینان 95%= 2/0 تا 6/0). و جایگاه کنترل سلامت شانس در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی دار آماری داشت (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 83/0-، فاصله اطمینان 95%= 49/1- تا 18/0-). همچنین میانگین نمره جایگاه کنترل سلامت قدرت دیگران در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل کاهش داشت، ولی معنی دار نبود (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 24/ 0- فاصله اطمینان 95%= 94/0- تا 45/0). میانگین نمره استرس درک شده در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی دار آماری داشت (تفاوت میانگین تعدیل یافته: 3/1-، فاصله اطمینان 95%= 1/2- تا 6/0-).نتیجه¬گیری: مشاوره گروهی سبک زندگی پیش از بارداری در مطالعه حاضر با ارتقای سبک زندگی سالم، افزایش آگاهی از سبک زندگی سالم و افزایش جایگاه کنترل سلامت درونی، کنترل پیش از بارداری، همچنین کاهش جایگاه کنترل سلامت شانس و کاهش استرس درک شده در زنان خواهان بارداری همراه بود. اما تغییر معنی داری در جایگاه کنترل سلامت قدرت دیگران ایجاد نشد. لذا افزودن جلسات مشاوره سبک زندگی به مراقبت پیش از بارداری که بصورت روتین کشوری در کلیه مراکز بهداشتی و درمانی کشور برای زنان خواهان بارداری ارائه می گردد، می تواند در بهبود هرچه بیشتر وضعیت سلامتی مادران و نوزادان موثر باشد.