مقایسه تأثیر آموزش الکترونیک و کتابچه آموزشی بر درد و اضطراب حین زایمان: یک کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده

Abstract

چکیده: مقدمه: با توجه به اثرات شدید درد و اضطراب بر پیامدهای زایمان و تأثیر ارتقای کیفیت آموزش های دوران بارداری بر سلامت مادر و نوزاد و عدم وجود مطالعه ای در زمینه تأثیر آموزش بر درد و اضطراب حین زایمان و مقایسه دو روش کتابچه آموزشی و آموزش الکترونیک، این مطالعه با هدف مقایسه تأثیر آموزش الکترونیک و کتابچه بر درد و اضطراب حین زایمان (پیامدهای اولیه) و خودکارآمدی زایمان، آگاهی از مدیریت درد زایمان، طول مدت فاز فعال و دوم زایمان (پیامدهای ثانویه) انجام گرفت. مواد و روش ها: این کارآزمایی بالینی تصادفی کنترل شده بر روی 153 زن باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی شهر میاندوآب در سال 95-1394 انجام شد. شرکت کنندگان با روش بلوک بندی تصادفی به دو گروه مداخله (مداخله 1: دریافت کننده آموزش الکترونیک و مداخله 2: دریافت کننده کتابچه آموزشی) و یک گروه کنترل (دریافت کننده مراقبت روتین) تخصیص یافتند. یک جلسه آموزش چهره به چهره در هفته های 36-30 توسط پژوهشگر به مدت 15 دقیقه برای گروه های مداخله برگزار و نحوه استفاده از ابزار آموزشی آموزش داده شد و نرم افزار و کتابچه ارائه شد. هر دو هفته جهت یادآوری مطالعه کتابچه آموزشی و نرم افزار با شرکت کنندگان تماس گرفته شد. خانم های باردار تا زمان زایمان پیگیری شده و اندازه گیری شدت درد در فاز فعال با استفاده از مقیاس بصری درد (VAS) انجام گرفت. پرسشنامه آگاهی از مدیریت درد زایمان توسط مشارکت کنندگان قبل و دو هفته پس از مداخله تکمیل گردید. پرسشنامه اضطراب و پرسشنامه خودکارآمدی نیز بعد از پذیرش زن باردار در دیلاتاسیون 5-4 سانتی متری برای مشارکت کنندگان تکمیل شد. طول مدت فاز فعال و مرحله دوم زایمان سنجش و ثبت شد. از آزمون های ANCOVA، آنالیز واریانس یکطرفه و مجذور کای برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: بین سه گروه از نظر مشخصات فردی اجتماعی و نمرات پایه آگاهی و اضطراب آشکار تفاوت معنی دار آماری وجود نداشت (050/0<p). از نظر متوسط شدت درد در طی لیبر، تفاوت معنی دار آماری بین گروهها وجود نداشت (050/0<p). با تعدیل نمره پایه، میانگین نمره اضطراب آشکار در بعد از مداخله در مقایسه با گروه کنترل در هر دو گروه آموزش الکترونیک (6/21- تا 6/27- : فاصله اطمینان 95%، 6/24- : تفاوت میانگین) و گروه کتابچه (9/15- تا 1/22- ، 1/19-) به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل بود. همچنین افزایش نمره اضطراب آشکار در گروه آموزش الکترونیک به طور معنی داری (5/2 تا 7/8- ، 6/5-) کمتر از گروه کتابچه آموزشی بود. با تعدیل نمره پایه، میانگین نمره اضطراب پنهان در بعد از مداخله در مقایسه با گروه کنترل در هر دو گروه آموزش الکترونیک (9/12- تا 9/15- ،4/14-) و گروه کتابچه (1/13- تا 1/16- ، 6/14-) به طور معنی داری کمتر از گروه کنترل بود. بعد از مداخله، میانگین نمره خودکارآمدی زایمان در گروه کتابچه آموزشی (1/126 تا 7/100 ؛ 4/113) و گروه آموزش الکترونیک (0/172 تا 5/146؛ 3/159) بطور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود. همچنین میانگین نمره خودکارامدی زایمان در گروه آموزش الکترونیک افزایش معنی داری را نسبت به گروه کتابچه داشت (7/58 تا 0/33؛ 9/45). همچنین با تعدیل نمره پایه، میانگین نمره آگاهی در بعد از مداخله در مقایسه با گروه کنترل در هر دو گروه آموزش الکترونیک (3/6 تا 6/4؛ 5/5) و کتابچه (2/4 تا 5/2؛ 4/3) به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود. همچنین افزایش نمره آگاهی در گروه آموزش الکترونیک به طور معنی داری (9/2 تا 2/1 ؛1/2) بیشتر از گروه کتابچه بود. از نظر طول مدت فاز فعال و مرحله دوم زایمان، تفاوت معنی دار آماری بین گروه ها وجود نداشت.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که هم آموزش الکترونیک و هم کتابچه آموزشی در کاهش اضطراب آشکار و پنهان مادران در حین زایمان، ارتقای خودکارآمدی زایمان و افزایش آگاهی از مدیریت درد زایمان موثر هستند و تأثیر آموزش الکترونیک بیشتر از کتابچه آموزشی می باشد.، لذا به نظر می رسد که با توجه به گسترش فناوری اطلاعات بیشتر می توان از آموزش الکترونیک به جای روش های سنتی آموزشی بهره جست.