تاثیر حمایت همتایان بر اضطراب، اعتماد به نفس و افسردگی پس از زایمان: کارآزمایی بالینی تصادفی یک سو کور
Abstract
چکیده: مقدمه: زنان در دوران حاملگی و پس از زایمان بنا بر شرایط ویژه خود و با توجه به تغییرات پیش آمده در مسئولیتها و نقشهای آنان، مستعد مشکلات و آشفتگی های روحی همچون اضطراب، کاهش اعتماد به نفس و افسردگی می باشند. یکی از عوامل تاثیرگذار بر بهبود وضعیت روانی زنان در دوران حاملگی و پس از زایمان، حمایت اجتماعی می باشد و پیوندهای اجتماعی و ارتباط با افرادی که شرایط مشابه باهم دارند بر سلامت روان مادران تاثیر دارد، از آنجایی که مطالعات اندکی در این زمینه در ایران وجود دارد، این مطالعه با هدف بررسی تاثیر حمایت همتایان بر اضطراب، اعتماد به نفس و افسردگی پس از زایمان انجام گردید.
مواد و روش کار: این پژوهش یک کارآزمایی بالینی یک سو کور است که در سال 1391 در مراکز بهداشتی و پایگاه های بهداشتی شهر تبریز انجام گردید. صد زن باردار شکم اول در سه ماهه سوم حاملگی بدون سابقه اختلالات روحی و روانی و عدم وجود مشکلات طبی و داخلی در حاملگی فعلی، با کسب نمره افسردگی ادینبرگ 11-23 در کارآزمایی شرکت نموده و پرسشنامه های اضطراب و اعتماد به نفس را تکمیل کردند. سپس به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. 48 نفر در گروه مداخله علاوه از مراقبتهای روتین هر هفته از طرف همتای خود تماس تلفنی دریافت می کردند و 48 نفر در گروه کنترل تنها به مراقبتهای روتین دسترسی داشتند. همتایان افرادی با سابقه زایمان (طبیعی یا سزارین) و شیردهی موفق بودند که طی دو جلسه دو ساعته آموزشهای لازم را دریافت نمودند. هر دو گروه در ماه دوم پس از زایمان پرسشنامه های اضطراب، اعتماد به نفس و افسردگی را مجددا" تکمیل نمودند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss نسخه 18 و روشهای آماری توصیفی، آزمون t، مجذور کای و تحلیل کوواریانس انجام گردید.
یافته ها: میانگین و انحراف معیار نمره اضطراب آشکار قبل از مداخله در گروه کنترل (6/9)4/44 و گروه مداخله (8/7)6/46 بود، پس از انجام مداخله در ماه دوم پس از زایمان میانگین و انحراف معیار نمره اضطراب آشکار در گروه کنترل (2/9)16/43 و در گروه مداخله (2/9)64/40 گردید. تفاوت تغییر میانگین نمره اضطراب آشکار بین دو گروه معنی دار بود (023/0=p). در رابطه با اضطراب پنهان در هر دو گروه میانگین نمره اضطراب در ماه دوم پس از زایمان کاهش یافت اما تفاوت بین دو گروه معنی دار نبود. مقایسه بین دو گروه از نظر تغییر میانگین نمره اعتماد به نفس تفاوت آماری معنی داری را نشان نداد. در رابطه با تغییر میانگین نمره افسردگی قبل و بعد از مداخله در دو گروه نتایج نشان داد، میانگین و انحراف معیار نمره افسردگی در گروه کنترل از (23/3)9/13 به (08/4)3/13 و در گروه مداخله از (12/3)06/14 به (18/4)25/10 کاهش یافت که این تفاوت تغییر میانگین نمره افسردگی بین دو گروه معنی دار بود (001/0>p).
نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد، حمایت مادران همتا در پیشگیری از اضطراب و افسردگی پس از زایمان موثر می باشد. لذا پیشنهاد می گردد در کنار سایر مراقبت های دوران بارداری و پس از زایمان تدابیری اتخاذ گردد تا امکان ارتباط و تبادل تجربیات بین مادران و همتایان آنها برقرار گردد.