بررسی رابطه تصویر ذهنی از جسم خویش با روابط خانوادگی و اجتماعی زنان ماستکتومی شده مراجعه‌کننده به مراکز درمانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شهر تهران، سال- 1373

Abstract

چکیده: این پژوهش یک مطالعه تحلیلی مورد شاهدی است و در این پژوهش تعداد 100 نفر خانمهای ماستکتومی و 100 نفر خانمهای ماستکتومی نشده از همان خانواده و بستگان زنان ماستکتومی شده انتخاب گردیده زیرا از نظر بافت خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی با هم مشابه بودند. نمونه گیری مبتنی بر هدف بوده و نمونه های پژوهش در زمان انجام پژوهش و گردآوری اطلاعات به مراکز درمانی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی واقع در شهر تهران مراجعه می نمودند. ابزار گردآوری داده ها برگه مصاحبه بود که برای گروه مورد 78 سوال در پنج بخش و برای گروه شاهد 71 سوال در چهار بخش تنظیم یافته بود. نتایج حاصل از این پژوهش نمایانگر این است که همه نمونه های پژوهش در گروه مورد دارای تصویر ذهنی از جسم خویش و اکثریت نمونه ها در گروه شاهد دارای تصویر ذهنی مثبت از جسم خویش بودند. همچنین اکثریت نمونه ها در گروه مورد و شاهد قبل از ماستکتومی خود و یکی از بستگانشان دارای روابط خانوادگی مطلوب بودند ولی بعد از عمل اکثریت نمونه ها در گروه مورد دارای روابط نامطلوب خانوادگی بودند. نتایج همچنین نشان داد که اکثریت نمونه ها در هر گروه مورد و شاهد قبل از ماستکتومی روابط اجتماعی نامطلوب داشتند که بعد از عمل در گروه مورد بر تعداد افراد دارای روابط نامطلوب اجتماعی افزوده شده بود، در حالیکه گروه شاهد کما کان سابق بوده است. بررسی یافته ها تفاوت معنی دار آماری بین این دو گروه از نظر تصویر ذهنی از جسم خویش، روابط خانوادگی قبل و بعد از عمل و روابط اجتماعی بعد از عمل نشان داد در حالیکه بین این دو گروه از نظر روابط اجتماعی قبل از عمل تفاوت معنی دار آماری یافت نگردید. بعلت اینکه همه نمونه ها در گروه مورد تصویر ذهنی منفی از جسم خویش داشتند بررسی رابطه بین تصویر ذهنی از جسم خویش با روابط خانوادگی و روابط اجتماعی بعد از ماستکتومی با آزمون آماری کای دو امکان پذیر نگردید و در گروه شاهد نیز ارتباط معنی داری مشاهده نگردید. بررسی یافته ها با آزمون ناپارامتری مکنی ما اختلاف معنی داری بین روابط خانوادگی قبل و بعد از ماستکتومی و روابط اجتماعی قبل و بعد از ماستکتومی در گروه مورد نشان داده است. بنایراین می توان گفت که سرطان پستان که منجر به ماسکتومی می شود، بعلت تغییری که در ظاهر و جسم خانمها ایجاد می کند تصویر ذهنی از جسم آنان را تغییر منفی داده و این نگرش منفی نسبت به جسم بر روابط خانوادگی و اجتماعی تاثیر نامطلوب می گذارد. بررسی یافته ها از نظر تاثیر متغیرهای مختلف دموگرافیک بر این سه متغیر اصلی نشان می دهد که بین مشخصات فردی و تصویر ذهنی از جسم خویش، روابط خانوادگی و اجتماعی قبل و بعد از ماستکتومی نمونه های پژوهش (مورد و شاهد) یا همبستگی وجود ندارد و یا اگر وجود دارد بسیار کم است. بنابراین سن، مدت ازدواج، میزان تحصیلات و ... در این پژوهش بر سه متغییر اصلی ذکر شده در بالا تاثیر چندانی نداشته‌اند. با توجه به نتایج این پژوهش، پژوهشگر پیشنهاد می کند مسئولین پرستاری در جنبه های مختلف این حرفه با برنامه ریزی دقیق و گسترده سبب افزایش و ارتقاء ارائه مراقبتهای پرستاری به این گونه مددجویان شوند و پرستاران را ملزم به فراگیری و توجه به نیازهای روانی و اجتماعی کلیه بیماران بنمایند، تا با تلاش پرستاران و مسئولین به بازسازی تصویر ذهنی و تطابق و سازگاری چنین افرادی کمک شود و در نتیجه با داشتن زنان و مادران و همسران سالم از نظر جسمی-روانی-اجتماعی، جامعه بسوی سلامتی و بهداشت سوق داده شود. در خاتمه پیشنهاداتی جهت پژوهشهای بعدی ارائه شده است که می تواند راهگشایی برای حل مشکلات مختلف کسانی باشد که به دلایل مختلف دچار نقص عضو، فقدان عضو شده‌اند و تصاویر ذهنی از جسم در آنها تغییر یافته است.