بررسی نیازهای آموزشی خود مراقبتی بیماران مبتلا به سرطان از عوارض زودرس جسمی اشعه درمانی و ارائه طرح آموزشی بر اساس آن در مراجعین به مرکز پزشکی سیدالشهدا(ع) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان- 1376
Abstract
چکیده: اشعه درمانی یکی از متداولترین روشهای درمان می باشد، که که هدف آن تخریب سلولهای سرطانی با کمترین صدمه به سلولهای طبیعی مجاور است و به دو صورت انجام می گردد. اشعه درمانی داخلی و اشعه درمانی خارجی. پرتو درمانی حجم هدف علاوه بر سلولهای سرطانی، سلولهای سالم را نیز از بین می برد. لذا افرادی که تحت درمان با اشعه قرار می گیرند دچار عوارض جانبی می شوند. اثرات حاد یا زودرس درمان با اشعه در طول درمان و یا 3 تا 6 ماه بعد از اتمام آن ایجاد می گردند. اقدامات خود مراقبتی در صورت استفاده می توانند در کاهش و یا حذف علائم و نشانه های مربوط به عوارض اشعه درمانی کمک کننده باشد و آموزش به بیمار می تواند بهترین روش برای کمک در امر مراقبت از خود است. اما پرستار نباید آموزش را براساس فرضیات و به دلخواه برنامه ریز نماید بلکه با بررسی و شناخت نیاز های آموزشی، برنامه آموزش به بیمار را بایستی طرح کند. لذا این بررسی جهت تعیین نیازهای آموزشی خود مراقبتی بیماران مبتلا به سرطان از عوارض زودرس جسمی اشعه درمانی در مرکز پزشکی سیدالشهدا ع وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گردید تا بر پایه اطلاعات کسب شده طرح آموزشی جهت آموزش ارائه گردد. مواد و روشها: این پژوهش یک مقاله توصیفی است که در آن نیازهای آموزشی خود مراقبتی 130 بیمار مبتلا به سرطان تحت اشعه درمانی از نواحی سر و گردن، قفسه سینه، شکم و لگن در مورد عوارض زودرس جسمی مورد سنجش قرار گرفته است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده که در ئو بخش تنظیم شده، بخش اول در رابطه با مشخصات فردی-اجتماعی و بخش دوم در رابطه با نیازهای آموزشی خود مراقبتی از عوارض زودرس جسمی بود که خود از 6 قسمت تشکیل شده است. نتایج: نتایج حاصل از این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی در 52 جدول و 1 نمودار ارائه گردید و گویای آن است که نیازهای آموزشی خود مراقبتی اکثر بیماران از عوارض زودرس پوستی 53/1 درصد عوارض زودرس عمومی 68/5 درصد، عوارض زودرس گوارشی ناحیه سر و گردن 60 درصد، قفسه سینه66/7 ، شکم و لگن 64/5 درصد و عوارض زودرس ادراری-تناسلی 53/1 درصد متوسط می باشد. از بین متغیرهای مورد بررسی نیازهای آموزشی خود مراقبتی از عوارض زود رس پوستی باسن همبستگی ضعیف و معکوس و با سطح تحصیلات و کسب اطلاعات دارای ارتباط معنی دار بود همچنین سطح تحصیلات یا نیاز های آموزشی خود مراقبتی از عوارض زود رس عمومی، گوارشی ناحیه سر و گردن، گوارشی قفسه سینه، گوارشی ناحیه شکم و لگن و عوارض زود رس ادراری-تناسلی دارای ارتباط معنی دار بود در حالیکه سایر متغیر ها فاقد ارتباط بودند. در رابطه با ارائه طرح آموزشی یافته ها نشانگر آن بود که از بین متغیر های مورد بررسی سطح تحصیلات عامل تعیین کننده ای در برنامه ریزی این طرح بوده است. (بحث): پژوهش حاضر نشان داد که اکثر بیماران در رابطه با خود مراقبتی از عوارض زود رس جسمی اشعه درمانی از نیاز آموزشی متوسط برخوردار بودند. لذا با توجه به موارد فوق طرح آموزشی بر اساس نیازهای آموزشی بیماران ارائه گردید تا پرستاران بدینوسیله جهت مقابله با عوارض جانبی اشعه روشهای خود مراقبتی مناسب را ارائه دهند.