طراحی یک الگوی ممیزی آموزشی برای ارزشیابی یک گروه آموزشی در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشت درمانی تبریز
Abstract
چکیده:
ﻣﻘﺪﻣﻪ: ارزﺷﯿﺎﺑﯽ و ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ ﻧﻘﺶ ارزﻧﺪه اي در اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﺣﺮاز ﺣﺪاﻗﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ در اﺑﻌﺎد آﻣﻮزﺷﯽ، ﭘﮋوﻫﺸﯽ، داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ و ﻧﯿﺰ ارﺗﻘﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮ ﮐﯿﻔﯿﺖ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ در ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ اﯾﻔﺎ ﻣﯿﮑﻨﺪ. ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﯽ ﻫﺴﺘﻪ اﺻﻠﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﻫﺮ داﻧﺸﮕﺎه و داﻧﺸﮑﺪه ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﺪ. ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﻈﺎﻣﻬﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﮔﺮوه ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﭘﺮداﺧﺖ.
ﻫﺪف: ﻫﺪف از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ اﻟﮕﻮ و ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺳﻄﺢ ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﺷﺪه و رﺿﺎﯾﺖ ذﯾﻨﻔﻌﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ آورد.
روش ﮐﺎر و ﻣﻮاد: اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ازﭘﻨﺞ ﮔﺎم ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﯾﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮن ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ، ﻣﺪل ﻫﺎ و اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ارزﺷﯿﺎﺑﯽ و ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ. در ﮔﺎم دوم ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي اﻟﮕﻮﻫﺎ و ﻣﺪل ﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت، ﻣﺪل اوﻟﯿﻪ ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ ﻃﺮاﺣﯽ ﮔﺮدﯾﺪ. در ﮔﺎم ﺳﻮم ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد، اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ارزﺷﯿﺎﺑﯽ و ﻣﻤﯿﺰي ﮔﺮوه ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه و در ﻗﺎﻟﺐ ﺣﻮزه ﻫﺎي زﻣﯿﻨﻪ، دروﻧﺪاد، ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪاد دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪ. در ﮔﺎم ﭼﻬﺎرم اﯾﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ دﻟﻔﯽ از دو ﺑﻌﺪ اﻫﻤﯿﺖ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺟﺮاﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. در ﮔﺎم ﭘﻨﺠﻢ، ﻣﺪل ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ در ﺟﻠﺴﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي از ﺧﺒﺮﮔﺎن ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻧﻬﺎﯾﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدﯾﺪه و ﻣﺪل ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﮔﺮدﯾﺪ.
ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ: ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺘﻮن ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ در ﺗﻌﺪادي از ﭼﺎرﭼﻮب ﻫﺎ ﯾﺎ ﻣﺪل ﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه ﻣﺮاﺣﻞ و ﮔﺎم ﻫﺎي ﻣﺪل ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد، ﻣﺪاﺧﻠﻪ و ارﺗﻘﺎي ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد. در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺗﻌﺪادي دﯾﮕﺮ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﻣﻤﯿﺰي ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮرﺳﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد و در ﺗﻌﺪادي دﯾﮕﺮ ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ اراﺋﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ ﭘﯿﺶ ﻣﯿﺮود. ﺑﻌﺪ از اﺟﺮاي ﺗﮑﻨﯿﮏ دﻟﻔﯽ، ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از 3 ﺷﺎﺧﺺ ﮐﻪ در ﺑﻌﺪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻧﻤﺮه ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از 7 ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧد ﺑﻘﯿﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ در ﻫﺮدو ﺑﻌﺪ، ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻧﻤﺮه ﺑﺎﻻﺗﺮ از 7 ﮐﺴﺐ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﻀﺎي ﭘﺎﻧﻞ، ﺗﻌﺪاد 17 ﺷﺎﺧﺺ و 4 اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻌﺪاد 17 اﺳﺘﺎﻧﺪارد و 91 ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ ارزﺷﯿﺎﺑﯽ و ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺪل ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﮔﺮدﯾﺪ. در اﯾﻦ اﻟﮕﻮ ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﺮﺧﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه و ﭼﺮﺧﻪ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺮاي ﺣﺼﻮل اﻃﻤﯿﻨﺎن ازارﺗﻘﺎي ﮐﯿﻔﯿﺖ آﻣﻮزﺷﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي: ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ارزﺷﯿﺎﺑﯽ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺒﻨﺎ ﻗﺮار دادن ﯾﮏ اﻟﮕﻮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﺘﻮان اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺎﻣﻌﯽ ﺑﺮاي اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﯿﻔﯿﺖ در ﮔﺮوه ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﮐﺴﺐ ﻧﻤﻮد، از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ اﺳﺖ که نیازﻣﻨﺪ دﻗﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ارزﺷﯿﺎﺑﯽ و ﻣﻤﯿﺰي را ﻣﯽ ﺗﻮان درﺑﺎره ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﯽ )زﻣﯿﻨﻪ، درون داد، ﻓﺮاﯾﻨﺪ و ﺑﺮون داد( ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد و درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﻮد. ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺿﻤﻦ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ دﻗﯿﻖ ﺗﺮي از وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد، ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ و اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ، ﻓﺮآﯾﻨﺪ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد.
واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪي: ارزﺷﯿﺎﺑﯽ آﻣﻮزﺷﯽ، ﻣﻤﯿﺰي آﻣﻮزﺷﯽ، ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﯽ، ﮐﯿﻔﯿﺖ