بررسی اثرات قلبی گیاه Scrophularia atropatana و شناسایی ترکیبات موثره آن
Abstract
مقدمه: Scrophulariaceae از ﺗﯿﺮهﻫﺎي ﺑﺰرگ ﮔﯿﺎﻫﺎن دو ﻟﭙﻪاي از ﺳﺮي ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﮔﻠﺒﺮﮔﺎن ﭼﻬﺎر ﭼﺮﺧﻪاي ﺑﺎ ﺗﺨﻤﺪان زﺑﺮﯾﻦ اﺳﺖ. که یکی از خانواده‌های پرمصرف در طب سنتی می‌باشد.
هدف: با توجه ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ آﺛﺎر ﮔﺰارش ﺷﺪه از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي Scrophularia و پراﮐﻨﺶ وﺳﯿﻊ اﯾﻦ ﺟﻨﺲ در اﯾـﺮان ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﯿﺘﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و اثرات فارماکولوژی ﮔﻮﻧﻪ S.atropatana بر روی قلب در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﺎم ﭘﮋوﻫﺸﯽ، ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮفت.
روش کار و مواد: رﯾﺸﻪ و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻫﻮاﯾﯽ ﮔﯿﺎه ﭘﺲ از ﺟﻤﻊآوري در ﺷﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺧﺸﮏ و آﺳﯿﺎب شدند. ﺳﭙﺲ ﺗﺴﺖﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﯽ وﺟﻮد ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪه و ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻮﮐﺴﻠﻪ، ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﺣﻼﻟﻬﺎي ﻫﮕﺰان، ديﮐﻠﺮوﻣﺘﺎن و ﻣﺘﺎﻧﻮل ﺗﺤﺖ ﻋﺼﺎرهﮔﯿﺮي ﻗﺮار گرفتند. ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه روﺗﺎري اواﭘﺮاﺗﻮر ﺧﺸﮏ شدند. ﻋﺼﺎره حاصل به قلب‌های ایزوله که دچار ایسکمی ساختگی شده‌اند تزریق و اﺛﺮات ﻋﺮوﻗﯽ و همودینامیک آنها بررسی شد.
یافته‌ها: در آنالیز اسانس حاصله، 68 ترکیب شناسایی شدند که %84/42 را ترکیبات هیدروکربنه و %91/48 را ترکیبات اکسیژنه و همچنین ترکیبات منوسسکونی و دی‌ترپنها در مجموع %08/37 اسانس را تشکیل می‌دادند. در میان ترکیبات ترپنی، لینالول، فیتول و ژرانیول و از میان ترکیبات هیدروکربنه، هنتریاکونتان، 8-هپتیل‌پنتادکان و اوکتاکوزال بیشترین ترکیبات را شامل می‌شوند.
همچنین عصاره گل میمونی موجب افزایش ضربان قلب و میانگین فشار شریانی در دوزهای 5 و10 میلی‌گرم شد.
نتیجه‌گیری: با توجه مطالعات گذشته و همچنین نتایج حاصل از این مطالعه می‌توان نتیجه گیری نمود که ترکیباتی همانند لینالول در اکثر گیاهان مورد بررسی مشاهده می‌گردد و می‌توان آنرا به عنوان یک بیومارکر در جنس Scrophularia در نظر گرفت، لذا اسانس‌های این گونه را می‌توان جزو اسانس‌های الکلی طبقه‌بندی کرد. از دیگر ترکیبات الکلی حائز اهمیت در این گونه می‌توان ژرانیول، آلفا-ترپینئول و آلفا-نرودیول را نام برد.
از طرفی عصاره حاصله از این گونه موجب اثرات مثبت بر بهبود و بقا در ایسکمی قلبی می‌شود.