بررسی فیتوشیمیایی گیاه Marrubium crassidsens و Marrubium persicum

Abstract

مقدمه: Marrubium با داشتن 40 گونه در سراسر جهان و 10 گونه در ايران يکي از مهمترين جنسهاي گياهي تيره ی نعنا به شمار مي رود. گزارشات متعددي از مصارف سنتي گیاهان جنس فراسيون در منابع طب سنتي در دسترس مي باشد همچنین،. بررسي هاي گسترده اي که در اين جنس به عمل آمده است، منجر به شناسايي پاره اي از ترکيبات شيميايي با اثرات فارماکولوژيکي مختلفي شده است. از طرفی، تنوع گياهان دارويي در کشور ما ايران و علاقه ي روز افزون مردم نسبت به کاربرد آنها جهت خود درماني، ضرورت لازم را در شناخت علمي هر چه بيشتر اين دسته از داروهاي بالقوه ي طبيعي ایجاد می نماید. هدف: به لحاظ اهميت دارويي ترکيبات موجود در گونه هاي مختلف جنس فراسيون، دو گونه ی M. persicum و M. crassidens بومی ایران، جهت مطالعه ی ترکیبات شیمیایی و بررسی اثرات زیستی آنها انتخاب شد. روش کار: به منظور بررسی ترکیبات شیمیایی دو گونه فوق از اندامهای هوایی هر دو گونه به ترتیب توسط حلال های اترنفت، دی کلرومتان و متانول عصاره ی گیری شد. عصاره های حاصل به روشهای مختلف SPE, HPLC, VLC به کمک حلالهای مختلف فراکسیونه شدند. به این ترتیب، تعداد 20 ترکیب از عصاره های متانولی هر دو گونه جداسازی شدند. تعیین ساختمان شیمیایی ترکیبات خالص با استفاده از طیف گیری NMR یک بعدی (1H NMR و13C NMR ) و در صورت امکان طیف دو بعدی NMR (HSQC, HMBC, COSY) صورت پذیرفت. علاوه بر این، ترکیبات اسانسی هر دو گونه به روش تقطیر با آب تهیه شد و توسط دستگاه GC-MS مورد آنالیز قرار گرفت. همچنین، فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها در مدل های مختلف، خواص ضدمیکروبی و مهار رشد سلول سرطانی سینه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: شناسایی ساختار شیمیایی ترکیبات خالص سازی شده از عصاره های قطبی، حضور مشتقات فلاوونوئیدهای کرستین، کامفرول، ایزورامنتین و ترکیبات فنیل اتانوئیدی از جمله اکتئوزاید و فورسیتوزاید B و همچنین مشتقات آسیل گلیکوزیله ی فلاونوئیدی را در هر دو گونه ی گیاهی مورد مطالعه مشخص نمود. بررسی ترکیبات اسانس نشان داد، ترکیبات غیر ترپنی (تولوآلدهید و استوفنون) به همراه سزکویی ترپن هایی از قبیل بتا کاریوفیلن، ژرماکرنD و کاریوفیلن اکساید از اجزای عمده اسانس با نسبتهای مختلف در هر دو گونه بودند.. بررسی بایواکتیویته این گیاهان مشخص نمود که عصاره ها و فراکسیونهای متانولي حاصل از هر دو گونه ی گیاهی Marrubium در تمامي مدلهاي آنتی اکسیدانی مورد مطالعه سطوح مختلفي از فعاليت آنتي اكسيداني را از خود نشان دادند. علاوه بر این، عصاره های متانولی در هر دو گونه دارای اثرات آنتی باکتریال علیه دو سویه از باکتریهای گرم مثبت استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس بودند. مهار رشد سلول سرطانی پستان توسط عصاره های متانولی در هر دو گونه به درجات مختلف حاصل گردید. نتیجه گیری: مطالعه ی فیتوشیمیایی حاظر روی اندام هوایی گیاهان M. crassidens و M. persicum حضور ترکیبات فنولیک (فلاونوئیدی و فنیل اتانوئیدی) با خواص آنتی اکسیدانی چشمگیری را مشخص نمود.