بررسی اثرات حفاظت کبدی ملاتونین و تورین در سمیت کبدی ناشی از ، امی تریپتیلین کاربامازپین ترازودون و فنی تویین در هپاتوسیتهای ایزوله موش صحرایی
Abstract
کبد مهمترین ارگان در متابولیزه کردن مواد خارجی وارد شده به بدن میباشد . ترکیبات شیمیایی مختلف توسط این عضو متابولیزه شده و به متابولیتهای غیر فعال و گاها فعال تبدیل می شوند. وجود مسیر های متابولیک گوناگون و آنزیم های متابولیزه کننده مختلف در این ارگان باعث به وجود آمدن برخی متابولیت های سمی شده که اثرات مضری بر روی سلول های کبدی خواهد داشت. بررسی مکانیسم های بروز سمیت کبدی داروها و همچنین پیدا کردن آنتی دوت هایی که بتواندشدت بروز این سمیتها را کاهش دهد از ضروریات است.
هپاتوسیت های ایزوله یکی از پرکاربردترین مدل ها برای سنجش سمیت کبدی و مکانیسم بروز سمیت ایجاد شده توسط مواد خارجی از جمله داروهای گوناگون است. در این مدل با عبور دادن محلول های گوناگونی از طریق ورید پورت کبد موش صحرایی، سلول ها جداسازی می شوند. یکی از محلول های عبور داده شده حاوی کلاژناز است که بافت های پیوندی را تخریب کرده و باعث جدا شدن هپاتوسیت ها در مراحل بعد می شود. هپاتوسیت های جداسازی شده در محیط مناسب نگهداری شده و آزمایشات مورد نظر بر روی آنها انجام می گیرد.
داروهای بسیاری دارای آثار زیانبار بر روی کبد هستند که چه بسا به همین علت نیز استفاده از آنها بسیار محدود شده و یا با احتیاط فراوان صورت میگیرد. این داروها دارای مکانیسم های مختلفی برای ایجاد سمیت هستند. برخی از آنها اثرات سمی خود را از طریق ایجاد گونه های فعال اکسیژن و ایجاد استرس اکسیداتیو در سلول های کبدی اعمال میکنند.از جمله این داروها میتوان به داروهایی مانند داروهای ضد تشنج فنی توئین و کاربامازپین و داروهای ضد افسردگی آمی تریپتیلین و ترازودون اشاره کرد که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته اند. البته این داروها دارای کاربردهای گسترده دیگری هم هستند. تا به حال مکانیسم دقیقی برای چگونگی بروز سمیت کبدی این داروها ارائه نشده است.
در این مطالعه تاثیرات داروهای ذکر شده بر روی هپاتوسیت های ایزوله ی کبد موش صحرائی به عنوان یک سیستم برون تن برای ارزیابی سمیت مواد خارجی، مورد بررسی قرار گرفته اند. علائمی مانند مرگ و میر سلولی، احتمال تولید گونه های فعال اکسیژن ˏپراکسیداسیون لیپیدی و تاثیر این داروها بر میتوکندری سلول مورد تحقیق قرار گرفته است. علاوه بر اینها، میزان ذخایر گلوتاتیون سلولی و تاثیر این داروها بر آن سنجیده شده است.(روش کار به تفضیل در فصل دوم توضیح داده شده است).
اضافه کردن غلظت های مختلف از این داروها باعث بروز مرگ سلولی در هپاتوسیت ها می شود. پس از اضافه کردن این داروها به هپاتوسیت ها، مشاهده شد که میزان گونه های فعال اکسیژن در محیط افزایش یافت و این واقعه با بروز پراکسیداسیون لیپیدی و کاهش ذخایر گلوتاتیون سلولی همراه بود. علاوه بر اینها، میزان گلوتاتیون اکسید شده نیز در سلول ها افزایش یافت که خود نشانه ای دیگر از بروز استرس اکسیداتیو در سلول هاست. با بررسی تاثیر داروهای مورد مطالعه بر میتوکندی هپاتوسیت ها، مشاهده شد که پتانسیل غشای میتوکندری با تجویز این داروها به میزان قابل ملاحظه ای کاهش نشان می دهد. از بررسی اثرات داروهای مورد مطالعه بر هپاتوسیت ها می توان چنین نتیجه گیری کرد که طبق یافته های ما، القای استرس اکسیداتیو در هپاتوسیت ها نقش مهمی در سمیت سلولی ناشی از فنی توئین، کاربامازپین، آمی تریپتیلین، و ترازودون دارد. همچنین، به نظر می رسد که ایجاد سمیت میتوکندریایی توسط این داروها مکانیسم مهمی در بروز سمیت کبدی انها می باشد.
ملاتونین و تورین دو ماده ای هستند که در مطالعات بسیار زیادی علیه سمیت مواد خارجی اثرات حفاظتی و آنتی اکسیدان از خود نشان داده اند، و می توانند به عنوان آنتی دوت های بالقوه در درمان سمیت های دارویی مطرح باشند. با مطالعه نقش مواد محافظ بر روی سمیت این داروها، دریافتیم که، تجویز ملاتونین (1 میلی مولار) به همراه داروها باعث کاهش قابل ملاحظه سمیت آنها شد که خود را به صورت کاهش میزان تولید ROS، کم شدن میزان پراکسیداسیون لیپیدی، و بهبود عملکرد میتوکندری سلولی نشان میدهد. ملاتونین با خنثی کردن شرایط استرس اکسیداتیو و بهبود کارکرد میتوکندری به عنوان یک ارگانل حیاتی در سلول، ممکن است نقش حفاظتی خود را علیه سمیت این داروها ایفا کند. تجویز اسید آمینه ی تورین (1 میلی مولار) نیز آسیب ایجاد شده توسط داروها را در سلول های ایزوله کبدی موش صحرائی کاهش می دهد و این عمل احتمالا توسط کاهش تولید ROS و لیپید پراکسیداسیون و کاهش آسیب میتوکندری های سلول انجام می شود.