استفاده از طرح Central Composite در فرمولاسیون و بهینه‌سازی قرص دی‌والپروئکس آهسته رهش
Abstract
مقدمه: دی‌والپروئکس سدیم یک داروی ضد صرع است که ساختار پایداری به نسبت مولی 1:1 اسید والپروئیک و والپروات سدیم می‌باشد. این دارو در درمان اختلالات دوقطبی و پیش‌گیری از سردردهای میگرنی استفاده می‌شود. برای کاهش دفعات تجویز و کاهش عوارض گوارشی ناشی از استفاده طولانی مدت این دارو در افراد صرعی، استفاده از فرم آهسته رهش آن سودمند خواهد بود. در این مطالعه سعی شده است که از طرح آماری Mixture Design در فرمولاسیون و بهینه‌سازی قرص دی‌والپروئکس آهسته رهش با پایه ماتریکس پلیمری آب‌دوست استفاده شود.
مواد و روش‌کار: پودر دی‌والپروئکس سدیم، به علت خاصیت مومی، جریان‌پذیری نامطلوبی دارد، به این منظور از اکسپیان‌های مختلف (هیدروکسی پروپیل متیل سلولز، سیلیکون دی اکساید، لاکتوز ومیکروکریستالین سلولز) برای بهبود جریان‌پذیری و سختی قرص‌ها و همچنین کنترل رهش دارو، استفاده شد. طراحی فرمولاسیون‌ها با استفاده از طرح آماری Mixture Design با نسبت‌های مختلف 4 اکسپیان در سه سطح انجام گردید. شاخص Carr's Index به عنوان معیاری از جریان‌پذیری و Tensile Strength به عنوان معیار سختی قرص‌های تهیه شده، تعیین گردید و نتایج با نرمافزار Minitab بررسی و تجزیه و تحلیل گردید. فرمولاسیونهای مطلوب از لحاظ جریان‌پذیری و سختی به کمک نرمافزار انتخاب شدند و تست انحلال از آن‌ها در محیط انحلال HCl 1/0 نرمال و بافر فسفات و SLS با 5/5pH= به عمل آمد و میزان داروی حل شده، با روش HPLC اندازه‌گیری و با داروی خارجیDepakine® (فرم تجاری تولیدی کارخانه Sanofi) مقایسه شد. مدل کینتیکی مناسب برای فرمولاسیونهای منتخب مورد بررسی و آنالیز قرار گرفت.
یافتهها و بحث و بررسی: بر اساس آنالیزهای Minitab فرمولاسیونهای مطلوب از لحاظ جریان پذیری و سختی ، تحت آزمایش انحلال قرار گرفتند و فرمولاسیونهای 11و 21 با فاکتور تشابه به ترتیب 70/54 و 40/58 و فاکتور تفاوت به ترتیب 94/15 و 91/12 نسبت به داروی خارجیDepakine®، دارای الگوی آزادسازی مشابه نمونه خارجی بودند. فرمولاسیون 13 بر اساس جریان‌پذیری و سختی مطلوب توسط نرمافزار Minitab به عنوان فرمولاسیون بهینه انتخاب شد. این فرمولاسیون با تفاوت اندکی از نوع خارجی الگوی رهشی نزدیک به درجه صفر از خود نشان داد.
نتیجه‌گیری: استفاده از طرح آماری Mixture Design کمک می‌کند که طراحی فرمولاسیونهای مطلوب داروی دی‌والپروئکس آهسته رهش با پایه ماتریکس پلیمری آب‌دوست، با استفاده از کمپرسیون مستقیم در زمان کوتاهتری انجام گیرد.