استفاده از طرحهای عاملی و روشهای هوش مصنوعی در فرمولاسیون قرص سفیکسیم به روش کمپرسیون مستقیم

Abstract

قرص ها از معمول ترين اشکال دارويي جامد هستند، قرص هايي که ماده موثره آنها بخش اصلي قرص را تشکيل مي دهد ماده موثره بايد داراي خواص فيزيکي از جمله ريزش پذيري و کمپرس پذيري مناسب و در حد قابل قبول باشد. در ميان روش هاي مختلف قرص سازي، کمپرسيون مستقيم به علت سهولت انجام پروسه و مناسب بودن براي فرموله کردن مواد حساس به رطوبت وحرارت، بيشتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهميت داروي سفيکسيم و ويژگي هاي روش کمپرسيون مستقيم و با توجه به اين مطلب که تا کنون فرمول خاصي جهت فرمولاسيون اين دارو به روش کمپرسيون مستقيم ارائه نگرديده است، در اين مطالعه بر آن شديم تا توسط روش هاي آماري پيشرفته و طرح هاي عاملي به فرمول مناسبي از نظر ريزش، کمپرس پذيري، انحلال و فرسايش براي قرص سفکسيم دست پيدا کنيم. براي اين منظور طراحي فرمولاسيون ها با درصدهاي مختلف اکسپيان هاي بکار رفته انجام و ريزش پذيري وسختي قرص هاي حاصله به کمک نرم افزار minitab و matlab مورد آناليز قرار گرفتند. فرمولاسيونهايي که داراي ريزش پذيري وسختي مناسبي بودند براي انجام تست انحلال انتخاب شدند. اکثر فرمولاسيون ها در همان 20 دقيقه ابتدايي داروي خود را به ميزان بالاي 90% آزاد کردند. پس از آناليز داده ها با برنامه Minitab مشخص شد متدstepwise قدرت بيشتري در پيش بيني ميزان ريزش پذيري و سختي قرصها نسبت به ساير متدها دارد.که درصد خطا در ريزش‌پذيري 164% و در سختي قرص 7%محاسبه گرديد. بررسي نمودارهاي Response trace plot مربوط به ريزش پذيري و سختي قرص نشان مي‌دهد که منيزيم استئارات، Acdisol ، آويسل و لاکتوز اثر منفي بر ريزش پذيري پودرها دارند که از اين بين Acdisol و منيزيم استئارات با شيب زياد و مثبت بيشترين اثر کاهشي را در ميزان ريزش پودرها دارا هستند. برعکس با افزايش ميزان مقادير سفکسيم، PVP و ائروزيل در فرمولاسيون ها ميزان ريزش پذيري بيشتر مي شود که نشان دهنده تأثير مثبت اين مواد در ريزش پذيري است و افزايش مقادير اويسل و منيزيم استئارات و Acdisol و آئروزيل ميزان سختي قرص را افزايش داده و برعکس با افزايش مقادير سفیکسيم و PVP لاکتوز ميزان سختي قرص، کاهش مي يابد. در آناليز داده ها با برنامه هوش مصنوعي مشخص شد که نتايج اين برنامه از لحاظ قدرت پيش بيني همانند برنامه طرح هاي عاملي است که اين مسئله را مي توان ناشي از آن دانست که تعداد داده ها براي آناليز توسط اين برنامه بايد چندين برابر داده هاي فعلي باشد، هر چند با همين تعداد داده هم اين برنامه توانست ميزان سختي قرص‌ها را با خطاي حدود 7 % محاسبه کند. به طور کلي ميتوان نتيجه گرفت که استفاده از طرح هاي عاملي و هوش مصنوعي در طراحي فرمولاسيونها داروي سفیکسيم ، باعث کوتاه شدن پروسه ساخت توسط فرمولاتور و افزايش کيفيت محصول مي شود.