ترومای 1/3 میانی صورت و روشهای ارزیابی و درمانی آن
Abstract
يكي از مشكل‌ترين و با ارزش‌ترين جنبه‌هاي دندانپزشكي ، درمان بيماران ترومايي مي‌باشد. ناگهاني بودن صدمات حتي اگر جزئي نيز باشد مي‌تواند ديسترس هيجاني شديدي براي بيمار ايجاد نمايد.
طرز برخورد و قبول بيمار و اطرافيان وي با وضعيت پيش آمده با ميزان صدمات تناسبي ندارد. بيمار و اطرافيان وي ممكن است شديداً ترسيده و نياز روحي شديدي به پزشك از نظر تشخيص درست و اميد به بهبود بيماري و انجام اقدامات درماني لازم براي ترميم صدمات، داشته باشند.
نتايج عمل و ظاهر بيمار به نوع و محل و مقدار صدمات ، توانايي پزشك در قرار دادن بافتها در محل طبيعي خود و توانايي بهبود بافتهاي بيمار، وابسته است. تروماي وارده به نواحي فك و صورت به دلايل مختلفي صورت مي‌گيرند كه شايع‌ترين آنان عبارتند از :
1ـ سقوط
2ـ تصادف با وسايل نقليه موتوري
3ـ صدمات ورزشي
4ـ آزار كودكان
5ـ صدمات زمين بازي
6ـ كتك كاري
تكامل سريع قرن بيستم كه با مسافرت‌هاي پر سرعت و افزايش خشونت و كاهش سطح تحمل در جامعه روبروست تروماي صورت را به صورت مشكل در حال افزايشي در آورده است.تروماي صورت مي‌تواند به عنوان نوعي بيماري اجتماعي مد نظر قرار گيرد كه هيچ كس از آن مصون نمي‌باشد. استخوانهاي صورت به تروما حساس بوده و صورت، هدف مناسبي براي ضربات در طي نبردها و زد و خوردها مي‌باشد.
همچنين صورت، محل اولية آسيب در تروماها و تصادفات ناشي از وسايل نقلية موتوري مي‌باشد. 80% صدمات صورتي توسط تصادفات ترافيكي و زد و خوردها و 20% باقي مانده بواسطه حوادث خانگي، فعاليتهاي ورزشي و حوادث صنعتي ايجاد مي‌گردند. ميزان شيوع شكستگي استخوانهاي صورتي روزبروز در حال افزايش مي‌باشد. صدمات وارده به نواحي صورتي نيازمند ارزيابي سريع و درمانهاي اوليه مي‌باشد زيرا صدمات مذكور ممكن است باعث انسداد راههاي هوايي گشته و شرايطي را در پي داشته باشد كه ابتدا آشكار نبوده اما حيات بيمار را به مخاطره اندازد.
ارزيابي شكستگي‌ها و تروماهاي صورتي چندين فاز دارد. اولين اولويت ثبت مشكلات اوليه بر اساس گايدلاين‌هاي حفظ حيات در تروماهاي پيشرفته (ABCDE) مي‌باشد.
1ـ راه هوايي (Airway)
2ـ تنفس (Breathing)
3ـ جريان خون (Circulation)
4ـ داروها / ناتواني‌ها / آلرژي (Drugs / Disabilities / Alergies)
5ـ مواد غذايي / اكسپوژر (Eathing / Expousre)
جستجوي ساير صدمات داخل جمجمه‌اي ، صدمات نخايي و صدمات سر و شكم و قفسه سينه در طي ارزيابي‌هاي ثانويه صورت مي‌پذيرد. بعد از تثبيت بيمار، معاينات كلي اضافي در ارتباط با صدمات صورتي انجام گرفته و طرح‌ريزي‌هاي درماني آغاز مي‌گردد. در صورت وقوع شكستگي‌هاي فرورفته يا شكستگي‌هاي جابجا شده يا پاره‌شدگي‌هاي صورتي (با احتمال ايجاد اسكار) مشاوره با جراح پلاستيك صورت ضروريست. ارزيابي و درمان شكستگي‌هاي صورت نيازمند آگاهي از آناتومي و روشهاي درماني و صدمات بالقوة نواحي صورتي مي‌باشد.