بررسی ترکیبات شیمیایی برخی از گونه های جنس eremostachys بومی ایران

Abstract

جنس eremostachys یکی از بزرگترین جنسهای نتعلق به تیره نعناع می باشد که حدود 16 گونه از آن در ایران رویش دارند. ریشه برخی از گونه های متعلق به این جنس در منطقه آذربایجان ایران به طور سنتی و بصورت موضعی در درمان ضرب خوردگیها. کوفتگیها. التهابات. و درددهای سطحی و موضعی مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش ریشه دو گونه از جنس eremostachys مورد بررسی فیتوشیمیایی قرار گرفتند تا شاید با آشنایی از محتوای ترکیبات طبیعی این گیاهان قدمی در جهت استفاده بهینه از اینگونه داروهای طبیعی در امر درمان برداشته شود. در این پژوهش ریشه دو گیاه , E.glabra و E.laciniata بترتیب به کمک حلالهای n هگزان . دی کلرومتان و متانول به روش سوکسله عصاره گیری گردید. عصاره ای خشک n هگزانی و دی کلرومتانی ابتداعا به روش VLC بر روی سیلیکاژل مورد جداسازی اولیه قرار گرفتند و سپس ترکیبات موجود در فراکسیونهای حاصله به روش TLC پره پاراتیو بر روی جاذب سیلیکاژل و HPLC پره پاراتیو بر روی جاذب ODS خالص سازی گردیدند. عصاره های خشک متانولی نیز در ابتدا بر روی ستونهای SPE با جاذب ODS مورد جداسازی اولیهقرار گرفته و سپس ترکیبات موجود در فراکسیونهای بدست آمده به روش HPLC پره پاراتیو بر روی جاذب ODS خالص سازی شدند. نهایتا کلیه ترکیبات خالص سازی شده از عصاره های n هگزانی . دی کلرومتانی و متانولی به کمک چند روش از روشهای .TLCاسپکتروسکوپی UV و NMR یک بعدی و دو بعدب مورد شناسایی قرار گرفتند. از عصاره متانولی ریشه E.glabra سه ایریدوئید منوگلیکوزیله جدید بنامهای 59epi penstemoside 59epi 7 8Didehydropenstemoside و 6.9epi8OAcetylshanzhiside methyl ester و دو گلیکوزید فنیل اتانوئیدی از قبل شناخته شده بنامهای forsythoside و acteoside شناسایی گردید. از عصاره n هگزانی ریشه E.laciniata دو ترکیب استرولی بنامهای بتا سیتوسترول و استیگماسترول و از عصاره دی کلرومتانی آن سه ایریدوئید منوگلیکوزیله از قبل شناخته شده به نامهای sesamoside. lamalbide و shanzhiside methyl ester و یک ایریدوئید منوگلیکوزیله جدید بنام 6.9epi8 OAcetylshanzhiside methyl ester شناسایی گردید. همچنین از عصاره متانولی ریشه این گیاه جمعا 18 ترکیب جداسازی و شناسایی شد. این ترکیبات شامل شش ترکیب ایریدوئیدی جدید بنامهای 6.9epi8OAcetylshanzhiside methyl ester 5.9epi penstemoside5.9epiphlomiol Eremostachysosi 7 ترکیب ایریدوئیدی گلیکوزیله از قبل شناخته شده بنامهای shanzhiside methyl ester sesamoside pulchelloside Ilamalvbidephlomiol6Bhydroxy 7epi loganin و phloyoside II دو گلیکوزید فنیل اتانوئیدی از قبل شناخته شده بنامهای forsythoside B و Acteoside دو ترکیب دی ترپنه فورانولابدانی گلیکوزیله جدید بنامهای Eremostachiin I وEremostachiin II و یک ترکیب دی ترپنه فورانولابدانی گلیکوزیله از قبل شناخته شده بنام phlomisoside II بودند. با توجه به آنکه کلیه ترکیبات شناسایی شده از این دو گونه گیاهی از لحاظ ساختمانی متعلق به 4 گروه ترکیبات طبیعی با اثرات ضد التهابی و ضد دردی می باشند لذا انتظار می رود که استفاده سنتی و موضعی از ریشه برخی از گونه های متعلق به جنس Eremostachys در درمان التهابات و درددهای موضعی منطقی بوده و سودمند باشد. از طرفی نتایج حاصل از تحقیقات جدید آزمایشگاهی و بالینی انجام شده بر روی اثرات ضدالتهابی و ضددردی ریشه یک گونه گیاهی از این جنس وجود چنین اثراتی را در گیاهان متعلق به این جنس به اثبات رسانیده است.