بررسی روشهای تعیین مقدارتاننها و کاربرداین ترکیبات درعلوم داروئی

Abstract

اسید تانیک یا اسید گالوتانیک یا تاننها، از منابع گیاهی بدست می آیند که هم به صورت طبیعی در اندامهای گیاهی مثل برگ و پوست ساقه و میوه و هم به صورت مرضی در اثر گزش حشرات روی جوانه ها و برگ ها و ساقه های جوان تولید می شود. اسید تانیک و تاننها از لحاظ شیمیایی دارای مولکولهای پیچیده ای هستند که معمولا" به صورت مخلوطی از پلی فنلها هستند که جداسازی آنها مشکل می باشد زیرا کریستالیزه نمی شوند و در آب و الکل و استون کاملا" محلول و در اتر و کلروفرم غیر قابل حل هستند که این خاصیت موجب سهولت استخراج تاننها از منابع گیاهی شده است. البته امروزه محققان توانسته اند با استفاده از روش های کروماتوگرافی و HPLC، هم ماهیت پیچیده و هم حضور پلی فنلهای ساده تشکیل دهنده تاننها را شناسایی نمایند. البته تعداد معدودی از تاننها هرگز خالص نشده اند وماهیت آنها ناشناخته مانده است. تاننها بر اساس هسته های پلی فنلی تشکیل دهنده و چگونگی اتصال آنها به یکدیگر به دو گروه شیمیایی تقسیم می شوند. گروه اول شامل اسید گالیک، الاژیک اسید، هگزا هیدروکسی دی فنیک اسید و مشتقات استریفیه شده با گلوکز هستند. که این گروه را به لحاظ هیدرولیز آسان آنها، تاننهای قابل هیدرولیز می نامند. گروه دوم تاننهای غیر قابل هیدرولیز (کندانسه) هستند که واژه پروآنتوسیانیدین نیز به جای کندانسه برای آنها استفاده می شود زیرا در مجاورت با اسید تولید مونومرهای آنتوسیانیدین می کنند. از گیاهان مولد تاننها می توان به برگ هاماملیس، انواع بلوط ها و مازو اشاره کرد که مازو محصول پاتولوژیک تشکیل شده روی شاخه های جوان انواع بلوط از جمله Quercus Infectoria می باشد. غیر از اینهاگیاهایی از قبیل کبراکو، اقاقیای استرالیایی ، شاه بلوط، گامبیر، درخت سماق نیر دارای تانن هستند. تاننها با معرفهای معدنی از قبیل نمکهای فلزات (آهن، سرب، آنتیموان، نقره، پتاسیم) و معرفهای آلی مثل ژلاتین، الکالوئید، فرم آلدئید به لحاظ داشتن ناسازگاری و ایجاد رسوب، قابل تشخیص هستند. تاننها را میتوان به روشهای هیدرولیز اسیدی، هم آنالیز، تشکیل کمپلکس با وانیلین و کمپلکسومتری و تیتراسیون با EDTA تعیین مقدار نمود. تاننها در خود گیاه در برابر میکروارگانیسم ها و حشرات و حتی یخ زدگی در مناطق سردسیر نقش حفاظتی دارند. تاننها دارای اثرات قابض در بافتهای زنده و ترسیب پروتئینها هستند و از این خاصیت در پزشکی و در صنعت استفاده میشود. اسید تانیک دارای اثرات ضد سرطانی، ضد ویروسی ( مثل هرپس ویروس و (HIV و ضد میکروبی می باشد. برای اسید تانیک عوارض از قبیل مرگ، آسیب کبدی، سرطانزایی در مصرف با دوزهای بالا در سوختگیهای باز و انما ذکر شده است که البته در دوزهای پایین ضد سرطان می باشد.