بررسی محلولیت استامینوفن در مخلوط حلالهای دوتایی آب و کمک حلال

Abstract

محلولیت مهمترین پدیده فیزیکوشیمیایی است چرا که بخوبی معلوم گشته که کارایی یک دارو بواسطه محلولیت آبی اندک به شدت میتواند محدود شود. همچنین مشخص شده که اثرات جانبی برخی از داروها نتیجه قابلیت انحلال کم آنها در آب میباشد. لذا توانایی افزایش محلولیت آبی دارو برای افزایش کارایی و کاهش اثرات جانبی بعضی از داروها مهم است. از میان روشهای مختلف افزایش محلولیت، طریق کوسولوانسی (افزایش محلولیت به واسطه کمک حلالها) به دلایل سادگی روش، عوارض سمی کمتر کمک حلالها، صرفه جویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی وعدم نیاز به دستگاههای پیچیده و قدرت زیاد سولوبیلیزاسیون (افزایش محلولیت) بیشتر مورد توجه قرار میگیرد. استامینوفن یکی از پرمصرفترین داروهای ضد تب و ضد درد غیر مخدر OTC است ولی در بین اشکال دارویی مختلف آن جایگاه محلول تزریقی خالی به نظر میرسد چرا که تب بالا، مخصوصا" در کودکان، ممکن است عوارض جانبی شدیدی به دنبال داشته و نیاز به درمان فوری با فرآوردههایی داشته باشد که بهرهدهی درمانی مناسبی دارند. برای دست یابی به این هدف، محلولیت آبی استامینوفن در حضور کمک حلالهای رایج در داروسازی (پروپیلن گلیکول، پلی اتیلن گلیکول 300 ، گکلیسرین، اتانول) به روش آنالیتیک در دو دمای C 25و C 30 بررسی شد. مشخص گردید که مخلوط آب PEG300 دارای قدرت حل کنندگی بیشتر (احتمالا" به علت دارا بودن پارامتر محلولیت پایین و کم کردن قطبیت حلال آب و نزدیک کردن مخلوط حلال به دارو است.) و گلیسرین آب دارای کمترین قدرت حل کنندگی نسبت به سایر مخلوط حلالهایی مذکور میباشد. افزایش دما نیز باعث افزایش در محلولیت آبی کمک حلالها می شود، بجز در PEG300 که افزایش دما باعث کاهش محلولیت آبی دارو شده است. همچنین در این بررسی چندین مدل ارائه شده که برای کوسولوانسی، انتخاب شد و بااستفاده از برنامه MINITAB به روش کلاسیک رگرسیون چند متغیره ضرایب متغیرهای مدلها تخمین زده شد و نیز میزان دقت و قدرت پیش بینی این مدلها در تعیین مقدار محلولیت استامینوفن در سیستمهای دو تایی حلالهای مذکور و آب مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داده که مدل عمومی کوسولوانسی (GSM) در اکثر موارد از دقت و قدرت پیش بینی برتری نسبت به سایر مدلهای مذکور برخوردار می باشند. همچنین نشان داده شد که از دادههای مربوط به حلالیت سیستمهای حلال دو تایی در اغلب موارد می توان برای پیش بینی حلالیت سیستمهای حلال سه تایی استفاده کرد.