ارزیابی تاثیر مشخصه های طراحی ابزار دو دستی و جهت قرارگیری قطعه کار بر راحتی، ناراحتی، قابلیت استفاده و اعمال گشتاور

Abstract

هدف: برای طراحی ابزارها و ایستگاه های کاری که مستلزم گشتاور سوپینیشن و پرونیشن می باشند باید فاکتورهای موثر بر این نیروها بررسی گردد. هدف از این مطالعه، ارزیابی ارگونومیکی اعمال گشتاور دودستی در هنگام کار با ابزار دودستی میباشد. تاثیر جهت حرکت (ساعتگرد و پادساعتگرد)، پوسچر ساعد (سوپینیشن و پرونیشن) ، آرایش جانمایی دست و ساعد clock 3&9, clock 6&12)) و جهت قطعه کار (عمودی، افقی و 45 درجه) بر راحتی، ناراحتی، قابلیت استفاده و گشتاور دودستی مورد بررسی قرار گرفت. روش کار: در این مطالعه 20 نفر(10 نفر زن و 10 نفر مرد) با شرط برخورداری از سلامت جسمانی به صورت داوطلبانه شرکت کردند. در مجموع برای هر فرد 24 ترکیب (2 حالت برای پوسچر ساعد به صورت سوپینیشن و پرونیشن، 2 حالت برای آرایش جانمایی دستان بصورت Clock 3&9 و Clock 6&12، 2 جهت حرکتی ساعتگرد و پادساعتگرد و 3 جهت قطعه کار بصورت عمودی یا 90 درجه، افقی یا 0درجه و 45 درجه) وجود دارد. با توجه به نتایج مطالعات مشابه صورت گرفته قطر آچار دستی به دلیل قابلیت کاربرد پذیری و راحتی بیشتر 4 سانتی متر در نظر گرفته میشود. همچنین فاصله دو دست برابر با عرض شانه و ارتفاع کار در ارتفاع آرنج در نظر گرفته شده است. حداکثر گشتاور با دستگاه گشتاورسنج بر حسب نیوتن در متر اندازه گیری شد. میزان ناراحتی از طریقHand map و قابلیت استفاده سیستم با استفاده از پرسش نامه قابلیت استفاده (SUS) و میزان راحتی نیز با استفاده از پرسشنامهی راحتی ارزیابی شدیافته ها: پوسچر سوپینیشن ساعد، جهت حرکتی ساعتگرد، جهت افقی قطعه کار و آرایش جانمایی 6&12 دستان حداکثر قدرت گشتاور دست و نیز بیشترین قابلیت استفاده از سیستم و احساس راحتی را ارائه نمود. بیشترین مقدار احساس ناراحتی در استفاده از سیستم مربوط به پوسچر پرونیشن ساعد، جهت عمودی قطعه کار، جهت حرکت پادساعتگرد و آرایش جانمایی 3&9 دستان می باشد. بیشترین امتیاز احساس راحتی نیز در پوسچر سوپینیشن، جهت افقی قطعه کار، آرایش جانمایی 6&12 دستان و جهت حرکت ساعتگرد گزارش شده است. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که گشتاور و قابلیت استفاده تحت تاثیر و جهت اعمال نیرو، جهت قطعه و آرایش جانمایی دستان است و پوسچر ساعد رابطه معنی داری با قدرت گشتاور دست ندارد.جهت اعمال نیرو، جهت قطعه و آرایش جانمایی دستان و پوسچر ساعد در شدت ناراحتی دست نقش عمده دارند. همچنین بررسی نتایج نشانگر تاثیر معنادار اثرات اصلی تمام 4 عامل و تعداد زیادی از اثرات متقابل مرتبه 2 و 3 و همچنین مرتبه 4 است. معنی دار بودن اثرات متقابل به این معنی است که تاثیر یک عامل بر متغیر وابسته، بستگی به سطوح عامل یا عامل های دیگر دارد. نتایج حاصل از این مطالعه می تواند در باز طراحی ابزار های دستی، ایستگاه های کاری و بهبود کاربری توسط محققین و تولید کنندگان با هدف کاهش آسیب ها و افزایش بهره وری استفاده گردد.