بررسی ویژگی¬های امولسیفایری، آنتی اکسیدانی، ضد میکروبی و ضد بیوفیلمی پست بیوتیک استخراج شده از لاکتوباسیلوس کازئی و کاربرد آن در شکلات شیری

Abstract

کیده فارسی

مقدمه و هدف: بیماری¬های دهان و دندان یکی از شایع ترین بیماری¬ها در سراسر جهان است. بروز این بیماری¬ها به علل مختلفی از جمله عادات و رژیم غذایی، استرس اکسیداتیو و همچنین عفونت باکتریایی بستگی دارد. Streptococcus mutansباکتری ایجادکننده پوسیدگی دندان است. از آنجایی که مقاومت باکتری¬ها به داروها و آنتی¬بیوتیک¬های معمولی در حال افزایش است، همیشه نیاز به جستجو برای عوامل ضد باکتریایی جدید وجود دارد. اخیراً پروبیوتیک¬ها یکی از گزینه¬های کنترل رشدS. mutans بوده و مطالعات متعددی در این زمینه انجام شده و اثر مطلوب آن¬ها را تایید کرده است. بخشی از اثر ضد باکتریایی پروبیوتیک¬ها مربوط به متابولیت-های آن¬ها نظیر اگزوپلی¬ساکارید¬ها(EPS) است. با توجه به برخی نگرانی¬های بالینی و چالش¬های صنعتی که پروبیوتیک¬ها به دلیل ماهیت زنده خود دارند، پست¬بیوتیک¬ها را می¬توان به دلیل ماهیت غیرزنده آن¬ها، وجود عوامل ضدباکتریایی، آنتی¬اکسیدانی و همچنین ایمن و پایدار بودن به عنوان جایگزین پروبیوتیک¬ها در نظر گرفت. بنابر¬این در مطالعه حاضر ضمن بررسی اثرات ضد باکتریایی و آنتی¬اکسیدانی پست¬بیوتیک مشتق شده از Lactobacillus casei، پست¬بیوتیک مذکور را به فرمولاسیون شکلات اضافه کرده و خواص فیزیکی-شیمیایی، ویژگی¬های رئولوژیکی و حسی فرآورده حاصل مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش¬ها: در این مطالعه ابتدا برای بررسی ویژگی¬های ضد باکتریایی پست¬بیوتیک (اگزوپلی¬ساکارید) علیه باکتری پوسیدگی¬زای ، S. mutans از تست¬های حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) استفاده شد. سپس با استفاده از روش کریستال ویوله، اثر پست¬بیوتیک بر کاهش تشکیل بیوفیلم (چسبندگی) توسط باکتری S. mutansبررسی شد. علاوه بر این، خاصیت آنتی¬اکسیدانی این ترکیبات با استفاده از روش DPPH و همینطور ویژگی امولسیفایری آن¬ها مورد سنجش قرار گرفت. در نهایت پس از انجام آزمایش¬های مقدماتی، پودر لیوفیلیزه شده EPS وارد فرمولاسیون شکلات گردید و ویژگی¬های حسی، بافتی و فیزیکی¬شیمیایی شکلات پست¬بیوتیک تولید شده مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته¬ها:

نتایج این مطالعه نشان داد که EPS به طور معنی¬داری اثر بازدارندگی بر رشد S. mutans دارد. حداقل غلظت بازدارنده و همچنین حداقل غلظت کشندگی به ترتیب mg/ml 75/18 و 5/37 ¬بود. نتایج حاکی از آن بود که غلظت mg/ml 75/18 و غلظت¬های بالاتر به طور معنی¬داری چسبندگی بیوفیلم را کاهش داد. نتایج حاصل از ارزیابی خاصیت آنتی اکسیدانی نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی EPS در غلظتmg/ml 4 دارای تفاوت معناداری با فعالیت آنتی اکسیدانی اسید آسکوربیک نبود. به منظور تهیه شکلات پست¬بیوتیک، دوزهای mg/ml75 و 75/18 و 5/37 از پست¬بیوتیک را به فرمولاسیون شکلات شیری اضافه کردیم. داده¬های حاصل از ارزیابی شکلات پست¬بیوتیک نشان داد که رطوبت، اندازه ذرات و ویسکوزیته شکلات با افزایش غلظت پست¬بیوتیک افزایش پیدا کرد؛ اگرچه میزان تنش تسلیم و سختی بافت با افزایش غلظت پست¬بیوتیک کاهش یافت. در ارزیابی حسی صورت گرفته، شکلات پست¬بیوتیک امتیاز کمتری را نسبت به شکلات کنترل دریافت کرد.

نتیجه¬گیری: به نظر می¬رسد پست¬بیوتیک¬ها جایگزین مناسبی برای پروبیوتیک¬ها باشند. نتایج حاصله نشانگر این است که پست¬بیوتیک¬های تولید شده توسط لاکتوباسیلوس کازئی می¬تواند به طور موثری سبب جلوگیری از رشد باکتر¬ی S .mutans و کاهش چسبندگی بیوفیلم تولید شده توسط این پاتوژن می¬شود. به علاوه، این ترکیبات دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قابل قبولی هستند. نتایج حاصله بیانگر این است که افزودن پست¬بیوتیک به فرمولاسیون شکلات شیری تغییرات معناداری در کیفیت و پذیرش شکلات ایجاد نمی¬کند. در نتیجه به نظر می¬رسد که استفاده از این ترکیبات و افزودن آن¬ها به فرمولاسیون مواد غذایی، راهبرد مناسبی برای پیشگیری از بیماری¬های دهان و دندان ناشی و تولید غذاهای فراسومند باشد. برای به دست آوردن نتایج دقیق¬تر، نیاز به مطالعات بالینی می¬باشد تا بتوان دوز مناسب برای کاربرد غذایی و دارویی این پست¬بیوتیک را تعیین کرد. واژگان کلیدی: پست¬بیوتیک، شکلات، آنتی اکسیدان، ضدبیوفیلم