بررسی عوامل مؤثر برافت تحصیلی از دیدگاه دانشجویان دکترای حرفه‌ای دانشگاه
Abstract
هدف: افت تحصیلی یک از معضلات نظام‌های آموزشی، خصوصاً دانشگاه‌های علوم پزشکی است که هزینه‌های مادی و معنوی زیادی را برای نظام‌های آموزشی، خانواده، جامعه و خود فرد تحمیل می‌کند. شناسایی به‌موقع عوامل مؤثر بر آن، خصوصاً از دیدگاه افراد مرتبط، می‌تواند در پیشگیری از آن نقش به سزایی داشته باشد؛ بنابراین پژوهش حاضر باهدف بررسی عوامل مؤثر برافت تحصیلی از دیدگاه دانشجویان دکترای حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ انجام‌شده است.
روش: پژوهش حاضر، پژوهش توصیفی و پیمایشی مقطعی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دکترای حرفه‌ای (پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی) دانشگاه علوم پزشکی تبریز ورودی سال ۱۳۹۸ به تعداد ۴۷۴ نفر بود. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان ۲۱۴ تعیین و توزیع آن به‌صورت طبقه‌ای نسبتی بر اساس جامعه گروه‌های موردمطالعه انجام شد. مشارکت‌کنندگان در پژوهش به روش نمونه‌گیری در دسترس با رعایت معیارهای ورود و عدم ورود انتخاب شدند. افت تحصیلی کاهش نمره استاندارد (z score) معدل ترم قبل نسبت به معدل دو ترم قبل به میزان 1/4 بیشتردرنظرگرفته شد. داده‌ها با استفاده از یک پرسشنامه استاندارد که شامل اطلاعات جمعيت شناختي و 52 سؤال در مورد عوامل مؤثر برافت تحصيلي بود گردآوری شد.
سؤالات به‌صورت مقياس ليكرت 5 نقطه‌ای از خيلي زياد تا خيلي كم، ميزان موافقت دانشجويان با عوامل مؤثر برافت تحصيلي را بررسي کرده است. پرسشنامه‌ها به روش خود گزارشی در نرم‌افزار پرس لاین تكميل شد. تجزيه تحليل داده‌ها با آمار توصيفي، آزمون تي مستقل، آزمون لوین، آزمون فریدمن، آزمون‌های کوواریانس چند متغيري انجام شد.
یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، فرضیه‌های تحقیق از دید کل دانشجویان مورد تائید قرارگرفته است (p<0/05) یعنی عوامل قبل آموزش، عوامل آموزشی، عوامل روانی و عوامل اجتماعی و اقتصادی درافت تحصیلی مؤثر هستند. در مقایسه عوامل از دیدگاه دو گروه با افت تحصیلی و بدون افت تحصیلی فقط در عامل آموزش تفاوت معنی‌دار بود (p<0/05) ولی در عوامل قبل آموزش، عوامل روانی و عوامل اجتماعی و اقتصادی تفاوت معنی‌دار نبود (p>0/05) رتبه‌بندی عوامل مؤثر برافت تحصیلی از دیدگاه دانشجویان متفاوت بود(p<0/05) و عوامل آموزشی بالاترین رتبه و عوامل اقتصادی- اجتماعی پایین‌ترین رتبه را در بین عوامل مؤثر در افت تحصیلی داشتند. همچنین بر اساس یافته‌ها، رتبه‌بندی عوامل مؤثر برافت تحصیلی از دیدگاه دو گروه با افت تحصیلی و بدون افت تحصیلی تفاوت معنی‌داری نداشت (p>0/05).
نتیجه‌گیری: با توجه به اثرات نامناسب افت تحصیلی بر نظام‌های آموزشی، خانواده، جامعه و خود فرد بایستی راهکارهای مناسبی جهت شناسایی و پیشگیری از آن ارائه و تدابير حمايتی از دانشجويان در معرض افت تحصیلی و اثرات متعاقب آن در نظر گرفته شود. در زمینه آموزش نیز ضمن برنامه‌ریزی‌های مناسب آموزشی، اساتید بایستی برای استفاده از آموزش و ارزیابی‌های نوین توانمندسازی گردند و امکانات آموزشی و رفاهی مناسب برای دانشجویان فراهم شود.