تبیین تجارب دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز از پیشرفت تحصیلی در آموزش حضوری و مجازی: یک مطالعه کیفی

Abstract

مقدمه: پیشرفت تحصیلی از مهم¬ترین معیارهایی است که در بررسی توانایی دانشجویان برای اتمام تحصیلات دانشگاهی و رسیدن به مرحله فارغ التحصیلی نقش قابل توجهی را ایفا می¬کند. دانشجویان رشته¬های علوم پزشکی به‌عنوان دریافت‌کنندگان اصلی خدمات آموزشی، بهترین منبع برای شناسایی مشکلات آموزش پزشکی یا بالینی هستند ، زیرا با این فرآیند تعامل مستقیم و غیرمستقیم دارند. روش کار: این مطالعه در سال 1402-1401 با بهره¬گیری از تحلیل محتوای کیفی قراردادی در دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. تعداد 23 نفر از دانشجویان دانشکده¬های مختلف این دانشگاه به روش نمونه¬گیری هدفمند انتخاب و تجارب و دیدگاه¬های آنان تا رسیدن به مرحله اشباع اطلاعاتی مورد استفاده قرار گرفت. برای جمع¬آوری داده¬ها از مصاحبه¬های فردی نیمه ساختاریافته عمیق و با استفاده از یک راهنمای مصاحبه استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده¬ها از روش تحلیل محتوای قراردادی استفاده شد. نتایج: دو مضمون کلی در هر دو بخش آموزش حضوری و آموزش مجازی با عناوین "تسهیل¬گرهای پیشرفت تحصیلی" و "موانع پیشرفت تحصیلی" استخراج گردیدند. در بخش آموزش حضوری "اساتید کارآمد"، "نظام ارزشیابی مناسب"، "خصوصیات دانشجو"، "جو آموزشی مناسب" و "حمایت اجتماعی" طبقات برگرفته از 106 کد و 15 زیرطبقه در طول تجزیه و تحلیل داده¬ها به عنوان تسهیل¬گرهای پیشرفت تحصیلی به دست آمدند. همچنین "مشکلات بین¬رشته-ای"، "تدریس نامطلوب"، "مشکلات مرتبط با کوریکولوم"، "مشکلات نظام آموزشی"، "تعاملات بین فردی معیوب"، "نظام ارزشیابی نادرست"، "تسهیلات ناکافی"، "مشکلات اقتصادی-اجتماعی"، "مشکلات فردی-خانوادگی" و "انگیزه ناکافی دانشجو" از طبقات برآمده از 155 کد و 25 زیرطبقه، موانع پیشرفت تحصیلی از دیدگاه دانشجویان بودند. در بخش آموزش مجازی نیز، "انعطاف¬پذیری آموزش"، "ارتقای کیفیت آموزش" و "دانشجو¬محور بودن آموزش" از طبقات مستخرج از 54 کد و 10 زیر¬طبقه به عنوان تسهیل¬گرهای پیشرفت تحصیلی و نیز "عوامل آموزشی"، "عوامل فنی و تکنیکی"، "عوامل اقتصادی" و "عوامل ارتباطی و تعاملی" از طبقات مستخرج از 62 کد و 14 زیرطبقه به عنوان موانع پیشرفت تحصیلی بودند. نتیجه¬گیری: از آنجایی که عواملی مانند رضایت از امکانات آموزشی رفاهی و انگیزه تحصیلی بر کیفیت آموزش تأثیر می¬گذارد، بررسی این متغیرها از دیدگاه دانشجویان برای تدوین قوانین، ارائه تسهیلات مناسب، برنامه¬ریزی برای تربیت دانشجویان توانمند، انتخاب فرآیندهای آموزشی و یادگیری مناسب فراگیران، مفید به نظر می¬رسد. علاوه بر این به نظر می¬رسد، با عنایت به تجارب گرانبها و موفقیت¬های فراوان به¬دست¬آمده، در صورت فراهم آمدن زیرساخت¬های آموزش مجازی، فرهنگ¬سازی صحیح استفاده از تکنولوژی، دسترسی همه¬جانبه دانشجویان به ابزارهای لازم جهت حضور در کلاس¬های مجازی، توانمندسازی اساتید در برگزاری کلاس¬های مجازی و تولید محتواهای الکترونیکی و دیگر شرایط ضروری در کنار هم، آموزش مجازی می¬تواند اثربخشی بیشتری داشته و شیوه¬های مدرن و بسیار مناسب و بعضاً جایگزین خوبی برای آموزش سنتی و یا مکملی اساسی برای آن باشد.