طراحی و روانسنجی ابزار جامع ارزیابی عملکردی بیماران 2 تا 5 ساله مبتلا به اختلال طیف اوتیسم

Abstract

بر اساس جستجوهای به عمل آمده به زبان فارسی و انگلیسی در پایگاههای اطلاعاتی در دسترس،ما تاکنون ابزار جامعی که بتواند بیماران مبتلا به اوتیسم را از نظر عملکردی دسته بندی بکند نیافته ایم، این بیماری طیف وسیعی از ناتوانی و کاستی های عملکردی و حسی را شامل است که تا کنون توسط هیچ ابزار جامعی دسته بندی نشده است،جای خالی یک ابزار کارآمد قویا به چشم می خورد،بالینگران در برخورد با بیماران مبتلا به طیف اوتیسم دچار یک سردرگمی و غوطه وری در سیلی از علائم می شوند که هر دسته از علائم نیاز به رویکرد درمانی متفاوتی دارند .در صورت موفقیت در دسته بندی عملکردی این بیماری، فرایند درمان شخصی سازی شده این بیماران سهل تر خواهد شد . روش کار: برای مفهوم سازی، ابتدا متون مرتبط با طبقه بندی عملکردی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم و مفهوم طبقه بندی عملکردی در کودکان مورد جستجو قرار گرفت. پس از استخراج عناوین و جنبه های مختلف عملکردی ، نتایج مطالعه انجام شده توسط بولت و همکاران به عنوان یک مطالعه پایه ای مهم با گویه های به دست آمده از مطالعات مختلف ، مورد مقایسه قرار گرفت و با توجه به اینکه برا اساس نظر پنل خبرگان تمامی جنبه های عملکردی مطرح شده در مطالعات دیگر را در بر می گرفت ، پایه تحقیق ما قرار گرفت . در طی جلسات مختلف و با حضور تیم پژوهش ، نسخه اولیه تدوین شد.روایی محتوای هر ابزار هم به صورت کیفی و هم به صورت کمی (با محاسبه دو شاخصContent Validity Ratio (CVR) و( Content Validity Index (CVI ) ارزیابی شد. روایی صوری با مشارکت اعضای هر گروه ارزیابی به صورت کیفی و توسط 15 نفر از متخصصین خبره بصورت کمی بررسی شد وimpact score هر یک از گویه‌ها ی ابزار مشخص شد. برای بررسی پایایی پرسشنامه از ضریبCronbach’s α و شاخص ضریب همبستگی ICCاستفاده شد. feasibility ابزار نهایی،توسط 20ارزیاب از هر گروه به صورت pilotمورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نسبت روایی محتوا (CVR)، حاکی از آن بود که از تعداد 231 سوال طراحی شده در ابزار، تنها تعداد 70 سوال، عدد مساوی یا بزرگتر از عدد جدول Lawshe (51/0) بود. این مطلب بیانگر آن است که از مجموع 231 سوال، تنها تعداد 70 سوال به عنوان سوالات ضروری و مهم در این ابزار به کار گرفته شده بود. بنابراین در مرحله اولیه تعداد 161 سوال از سوالات طرح شده حذف شدند و برای تعداد 70 سوال باقیمانده، بررسی سایر مراحل ارزیابی روایی محتوایی انجام شد . نتایج شاخص روایی محتوا (CVI)، حاکی از آن بود که از تعداد 70 سوالی که پس از بازنگری در مرحله CVR به مرحله CVI انتقال یافته بودند، تمامی سوالات به جز سوالات 28 و 58 نمره CVI بالاتر از 79/0 داشتند و لذا مناسب تشخیص داده شدند. نمره CVI سوالات 28 و 58، 78/0 بود که بین بازه 70/0 تا 79/0 قرار داشتند، که بدان معنی بود که به اصلاح و بازنگری نیاز دارند که اصلاح لازم روی این دو سوال انجام شد. نتایج شاخص توافق میان ارزیابان (K)، حاکی از آن بود که تمامی 70 سوال نمره بالاتر از 74/0 که نشانگر میزان توافق در سطح عالی می باشد داشتند. لذا در این مرحله همه 70 سوال در ابزار طراحی شده باقی ماندند. میزان ضریب همبستگی درون رده ای (ICC)، برای پرسشنامه بازنگری شده (70 سوالی)، برابر با 968/0 (001/0 > P) محاسبه شد که حاکی از پایایی بالای پرسشنامه می باشد.