تعیین کیفیت مطالعات کارآزمایی بالینی تصادفی موجود در مرورهای نظام مند بیماری اسکلروز متعدد کاکرین و تحلیل بیبلیومتریک مقالات پراستناد: یک مطالعه علم سنجی

Abstract

در دهه ¬های اخیر تعداد مجلات و مقالات چاپ شده در حوزه علوم پزشکی به طور چشمگیری افزایش یافته است. تلاش در جهت ارتقاء کیفیت و کاهش سوگیری در این دست مطالعات می‌تواند نتایج مثبتی را در پروسه درمان بیماران و هم‌چنین کم‌کردن هزینه‌های سیستم بهداشتی و درمانی داشته باشد و این مطالعه کیفیت سنجی در این راستا انجام شده است. همچنین با توجه به تنوع و فراوانی شواهد در دسترس در حوزه اسکلروز متعدد و عوارض ادراری آن، توسعه فناوری‌های بازیابی اطلاعات به محققان کمک می‌کند تا مرتبط‌ترین منابع علمی را بیابند. مواد و روش: این تحقیق که از انواع پژوهش توصیفی-تحلیلی به شمار میرود، از طریق فنون علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی، تحلیل بیبلیومتریک صورت گرفت. جامعه پژوهش را کلیه تولیدات علمی چاپ شده در پایگاه داده ای کاکرین مرتبط با مولتیپل اسکلروزیس تشکیل داده است. برای بازیابی رکوردهای این پژوهش، جستجو بدون محدودیت زمانی صورت گرفته است. پس از استخراج اطلاعات مربوط به هر مطالعه مرور نظام مند و اطلاعات و گزارشات مربوط به کیفیت مطالعات کارآزمایی ارزیابی شده از قبیل انواع سوگیری‌های ممکن مطرح شده در مطالعات بررسی شد. برای خوشه سازی، مصورسازی و بررسی فراوانی رخداد کلمات، ترسیم شبکه های هم تألیفی، و تحلیل استنادی، اطلاعات گزارش کامل مقالات مانند عنوان، چکیده، کلیدواژه ها، منابع، تعداد صفحات، نویسندگان و اطلاعات مجلات، در فایل اکسل و فایل‌های txt ذخیره شده و توسط نرم افزار viewer VOS نسخه 0.5.6.1 تحلیل شدند. یافته‌ها: طی بررسی کیفی کارآزمایی‌های بالینی زیر مجموعه مطالعات مرور نظام‌مند شایع‌ترین ریسک سوگیری نتیجه Low برایSelective reporting(Reporting data) و پس از آن نتیجه Unclear برای Allocation concealment (selection bias) بوده اند. از طرف دیگر بالاترین ریسک سوگیری در گروهblinding of participants and personnel(performance bias) و کمترین ریسک سوگیری در گروه Selective reporting(Reporting data) بوده است. همچنین براساس علم‌سنجی صورت گرفته در حوزه اسکلروز متعدد و عوارض اورولوژیک ناشی از آن تعداد 72 منبع و 4019 رفرنس مورد بررسی قرار گرفتند که بیشترین منبع مرتبطNeurology and Urodynamics و بیشترین نویسنده مرتبط Charter-Kastler E بودند. هم چنین شبکه CO-CITATION بین نویسندگان و منابع مختلف به صورت شماتیک ترسیم شد.